As enfermidades da madeira en viñedo son consideradas polos expertos como a nova filoxera do século XXI con importantes perdas anuais nas principais rexións vitícolas do mundo, e especialmente tras a prohibición do arsenito sódico
Para abordar esta problemática a Estación de Viticultura e Enoloxía de Galicia (Evega), en colaboración co CRDO Monterrei, o Concello de Monterrei e o Instituto Galego da Calidade Alimentaria (INGACAL), organizou este verán unhas xornadas técnicas co título “Previr e/ou curar. As enfermidades da madeira no viñedo a estudo”.
Un dos maiores expertos en España no estudo desta problemática é David Gramaje Pérez, investigador do Instituto das Ciencias da Vide e do Viño (Icvv) da Rioxa, quen presentou un relatorio con recomendacións para o “Manexo das enfermidades fúnxicas da madeira da vide en viveiros e novas plantacións”.
Recomendacións para a plantación:
Sobre isto último, a plantación de viñedo ben sexa de novas parcelas ou para repoñer fallos na viña, David Gramaje ofreceu as seguintes recomendacións aos viticultores:
-Débense seleccionar plantas enxertadas con bo aspecto. Elixir planta certificada e de viveiros con boas referencias é importante. En concreto, a planta debe ter:
-Un grosor adecuado do patrón.
-Callo basal ben cicatrizado.
-Distribución uniforme das raíces na circunferencia do callo.
-Zona do enxerto sen roturas e unha cobertura uniforme con cera.
-A plantación debe realizarse de forma adecuada, sen causar feridas na planta e coas raíces cara abaixo e non dobradas.
-Débese favorecer o desenvolvemento en profundidade das raíces da vide.
-Hai que evitar situacións de alagamento do solo, elixindo emprazamentos adecuados (lixeira pendente…etc) ou realizando as obras de drenaxe de ser necesarias. A xestión da rega, unha técnica cada vez máis utilizada, tamén debe realizarse correctamente para evitar alagamentos.
É necesario realizar unha boa preparación do solo, realizando regas de frecuencia e duración axustada ás necesidades e ás propiedades do chan.
-Débense evitar situacións de estrés da planta durante os primeiros anos, realizando un manexo inadecuado da rega ou evitando os forzados excesivos para produción prematura, entre outras medidas.
Recomendacións durante a poda:
Outro punto crítico para evitar as enfermidades da madeira é a poda. Neste sentido, desde a Evega recomendan ter en conta as medidas de control preventivo antes de comezar coa poda de inverno para evitar a dispersión das enfermidades da madeira nos viñedos sintomáticos:
-Repasar neste momento se todas as cepas con síntomas de enfermidades da madeira están marcadas e, se se detecta algunha nova, marcala coa cinta.
-Na parte vexetativa, a partir do mes de decembro, comezar a podar as cepas sás deixando as afectadas por enfermidades da madeira para o final. E é que se demostrou que as ferramentas de poda poden espalllar as enfermidades, polo que se empezásemos polas vides afectadas corremos o risco de infectar ás sas.
-Podar as cepas á altura do brazo principal ou do tronco sen síntomas das enfermidades da madeira. As plantas afectadas ou a parte enferma eliminada, retiralas da parcela para queimalas.
-Aplicar no corte terapéutico do tronco unha pasta selladora ou mástic que faga de efecto barreira.
-Desinfectar as ferramentas de corte ao finalizar os traballos en cada cepa sintomática.
-Reconstruír as cepas deixando os órganos sans, e onde a enfermidade chegou á cruz da cepa, cortar esta por baixo do callo do enxerto vello, onde se enxertará novamente a variedade sobre o patrón. Esta medida tena que valorar o viticultor dependendo do viñedo que teña (idade, calidade da uva e do viño…) porque moitas veces é máis custoso facer isto que replantar.
-Unha vez realizadas estas operacións nas cepas sas, xa se pode realizar pódaa das cepas enfermas da parcela.
Perspectivas de futuro para o control das enfermidades da madeira:
Entre as liñas de investigación que se están desenvolvendo para frear a expansión das enfermidades da madeira en viñedo, David Gramaje citou as seguintes:
-Están a avaliarse cultivares e patróns resistentes á infección ou tolerantes á enfermidade da madeira.
-Programa de manexo integrado que inclúa control físico (termoterapia con auga quente), químico, biolóxico ou outras medidas de control como o procedemento máis interesante para reducir as infeccións por patóxenos fúnxicos de madeira durante as fases do proceso viveirístico.
-Protección das feridas de poda con novos funxicidas e axentes de biocontrol.
-Prácticas culturais correctas tras o establecemento da plantación (poda, fertilización, rega…)