“Soamente o 28% do nitróxeno inxerido pola vaca acaba no leite, e podemos chegar ao 40%”

Entrevista a Andreas Foskolos, investigador de nutrición de ruminantes na Universidade de Aberystwyth (Gales-Reino Unido) e membro do proxecto CowficieNcy no que participan Reino Unido, España, Italia, Grecia e Estados Unidos.

“Soamente o 28% do nitróxeno inxerido pola vaca acaba no leite, e podemos chegar ao 40%”

Traballo experimental con vacas lactantes en IBERS (Universidade de Aberystwyth; Reino Unido).

De cada 100 gramos de nitróxeno que inxire unha vaca de leite, fundamentalmente a través da proteína, soamente 28 acaban no leite e os 72 restantes son excretados polos ouriños e polas feces.

Polo tanto, existe unha importante marxe de mellora pois poderíase chegar sen problema ata os 40 gramos. E isto é moito diñeiro que pode aforrar o gandeiro e unha redución tamén do impacto ambiental.

Mellorar a eficiencia do uso de nitróxeno no leite é precisamente o obxectivo do programa CowficieNcy, no que participa Andreas Foskolos, investigador de nutrición de ruminantes na Universidade de Aberystwyth (Gales-Reino Unido). Recentemente participou en Madrid no II Xornada Fedna-ANEMBE de nutrición de ruminantes.

Explícanos un pouco en que proxectos estás a traballar e por que decidiches especializarche no estudo do impacto ambiental do vacún de leite
Estudei produción animal con especialización en nutrición porque ese era o meu interese científico. Con todo, durante os meus estudos deime conta do enorme impacto ambiental da produción animal. Por suposto, a produción de alimentos é crucial para a saúde humana. Persoalmente, eu creo firmemente que as proteínas de orixe animal son as proteínas máis adecuadas para o consumo humano. Pero, é obvio que temos que facer os mellores esforzos para reducir este impacto ambiental.

Por tanto, ao redor do 70% dos meus proxectos están relacionados dunha maneira ou outra co medio ambiente. O meu proxecto principal chámase “Vacas Limpas” (Cleaner Cows), onde tratamos de cuantificar a través de modelos matemáticos a pegada ambiental do leite de vaca con diferentes estratexias de nutrición, xestión, etc. Ademais, o proxecto recentemente adxudicado, CowficieNcy (H2020), enfócase en mellorar a eficiencia do uso do nitróxeno, que é a forma óptima de reducir a excreción de nitróxeno das vacas leiteiras. O restante 30% do meu traballo é sobre nutrición de ruminantes cun enfoque aplicado, tratando de axudar á industria a ser máis rendible e máis sustentable.

Por que cobra cada vez máis importancia o aumento do uso do nitróxeno en leite? Crees que será unha esixencia para as explotacións gandeiras no futuro na Unión Europea?
A contaminación por nitróxeno é un problema importante para a produción animal en todo o mundo, pero varía moito segundo cada país. Os países con alta densidade animal (moitos animais e pouca terra dispoñible), como Holanda, teñen un problema maior que os países con menor densidade, como España. Porén, é un problema importante para todos os países da UE. Afortunadamente, a UE está a pór en práctica a ciencia e a lexislación para enfrontarse este problema. De feito, cambiaron moitas cousas nos últimos 10 anos e hoxe estamos nunha mellor posición que antes.

Como son de eficientes os produtores de leite da UE en canto á utilización de nitróxeno en leite respecto de Estados Unidos?
Varias revisións e meta-análises analizaron a eficiencia do uso de nitróxeno no leite, e podemos dicir que a UE é un pouco máis eficiente que os Estados Unidos. A eficiencia media da UE é aproximadamente do 28%, mentres nos estados Unidos é do 25 %, segundo o estudo de Huhtanen e Hristov (2009, Journal of Dairy Science). Non temos estimacións específicas para España, pero esperamos obtelas co proxecto CowficieNcy. Un dos nosos obxectivos é desenvolver un mapa de eficiencia do uso de nitróxeno no mediterráneo tendo socios en España, Italia e Grecia.

“As perdas de nitróxeno en vacún de leite son grandes: de cada 100 gramos inxeridos só 28 gramos van no leite”

É dicir, que unha boa parte do nitróxeno que a vaca inxire pérdese polos ouriños. En canto se podería cuantificar estas perdas?
Si, e para ser honesto, as perdas son relativamente altas. Parte disto está relacionado coa vaca mesma. A vaca é un ruminante e a función do rume é algo complicado que debe optimizarse a través da dieta. De 100 g de nitróxeno inxerido aproximadamente 35 g van ás feces. Isto está relacionado coa dixestibilidade da dieta (que non é o 100%) e as secrecións endóxenas necesarias de nitróxeno (por exemplo, encimas, etc.).

Doutra banda, aproximadamente 38 g se excretan nos ouriños. A fonte principal de nitróxeno urinario é o nitróxeno amoniacal do rume. Moitos propoñen que é necesario minimizar o amoníaco no rume.

Tendo en conta que máis do 60% da proteína que absorbe unha vaca é de orixe microbiano e que o amoníaco e os aminoácidos son as fontes principais de nitróxeno utilizado no crecemento microbiano no rume, é fácil entender a importancia de manter unha cantidade adecuada de amoníaco no rume. Algúns estudos estimaron que un máximo teórico para a eficiencia do uso do nitróxeno no leite é do 40 ao 45%. Se consideramos que a media en Europa é do 28% e que é practicamente factible alcanzar ao 35-40%, a marxe de mellora é enorme.

“Estamos nun 28% de eficiencia do nitróxeno en leite, pero podemos chegar ao 40%”

Tense sobrealimentado con proteínas, especialmente procedentes de concentrado, ao vacún de leite nas últimas décadas? Que datos se poden achegar dos principais países produtores e cales serían os niveis aconsellados para manter produción sen desperdicio?
Si, a sobrealimentación proteica foi un problema importante. Na maioría dos casos, esta práctica era unha decisión correcta. É dicir, a sobrealimentación proteica practicouse como un enfoque de manexo para superar a variación de forraxe en granxas con mal manexo nutricional. Os gandeiros non tiñan nin o tempo nin medios rápidos para controlar a variación da súa forraxe. Por exemplo, avaliar o contido de materia seca da ensilaxe con frecuencia ou analizar o contido de proteína bruta. Por tanto, foi unha sabia decisión aumentar os niveis de proteína para non perder leite cando a proteína bruta da forraxe estaba realmente por baixo do que se estimou na formulación da dieta.

Porén, nos últimos anos existe unha clara tendencia ao profesionalismo: granxas máis grandes, mellor xestión, técnicos especializados no campo, etc. Isto dános a oportunidade de ser máis precisos, que quere dicir alimentar aos animais co que requiren para o seu mantemento, crecemento e produción. Por suposto, isto significa pór en marcha varias ferramentas dispoñibles que poden resultar a unha alimentación precisa. Isto non só reducirá a cantidade de nitróxeno excretado da vaca, senón reducirá o custo da dieta.

Para a segunda parte, teño que dicir que todos piden un número, pero a verdade é que non podemos darse soamente un número. Isto depende do nivel de produción de leite, a agrupación das vacas dentro do rabaño e, por suposto, os alimentos dispoñibles que unha granxa ten ou pode comprar. Certamente, para formular unha dieta ao nivel dos requisitos, necesitamos un sistema de alimentación preciso. Traballei durante tres anos na Universidade de Cornell sobre o Cornell Net Carbohydrate and Protein System (CNCPS), e síntome seguro de ter un modelo sensible a baixos niveis de proteína, o cal pode axudarme a axustar a subministración de proteínas aos requisitos reais.

Habería que volver ao punteo do penso e a unha alimentación de precisión, con racións distintas para vacas secas, ao principio, en pico e en cola de lactación?
Este é un tema importante, pero a recomendación depende da práctica gandeira, do tamaño do rabaño, etc. Necesitamos analizar cada granxa por separado e decidir cal sería a mellor estratexia para a granxa en particular. É certo que o mellor sería ter varios grupos dentro do rabaño, e iso non soamente para a eficiencia do uso de nitróxeno.

“Canto máis intenso é o sistema, en pastoreo ou estabulado, máis alta é a eficiencia do uso de nitróxeno no leite”

Certamente, a separación en grupos de vacas secas e lactantes é unha práctica na maioría das granxas. Agora si, os animais poderíanse separar tamén por vacas frescas, ou facer dous grupos de vacas lactantes. Con todo, isto depende da estrutura da granxa, a maquinaria e o persoal dispoñible.

Que relación existe entre a eficiencia no uso de N en leite e o sistema de manexo e o sistema de alimentación (pastoreo, herba fresca en pesebre, silo de millo e concentrado…etc.?
A miña opinión persoal é que canto máis intenso é o sistema, máis alta é a eficiencia do uso de nitróxeno no leite. Por exemplo, sabemos que as vacas en pastoreo teñen unha menor eficiencia en comparación coas vacas en ración total mesturada. A razón disto está relacionada coa función do rume e a sincronización da proteína e a enerxía no rume. O pasto ten fibra (FND) como a principal fonte de enerxía que é lentamente degradable no rume, mentres ten unha gran cantidade de nitróxeno soluble que está dispoñible rapidamente. Por tanto, non hai enerxía suficiente para que os microbios usen o nitróxeno dispoñible.

Con todo, mesmo neste caso, enfoques máis intensivos, como a alimentación de concentrado ou o desenvolvemento de variedades con enerxía degradable rapidamente elevada (por exemplo, carbohidratos solubles en auga), poden mellorar a eficiencia dos sistemas de pastoreo. É dicir, intensivo pode ser tanto un sistema interior como exterior.

 “Cunha variedade de raigrás logramos reducir un 23% o nitróxeno urinario”

O pasto é un alimento moi importante para o gando leiteiro en moitos lugares, por exemplo o Reino Unido, e certamente non suxiro que deberiamos evitar estes sistemas. Ao contrario, necesitamos intensificalos. Por exemplo, no Reino Unido e particularmente no instituto no que traballo (IBERS), desenvolveuse unha variedade específica de raigrás con carbohidratos solubles en auga elevados, a chamada herba alta en azucre. Co meu colega, Dr. Jon Moorby, realizamos unha meta-análise e estimamos unha redución do nitróxeno urinario das vacas lactantes alimentadas con este pasto do 23% en comparación coas vacas alimentadas con raigrás convencional.

Defendes que é necesario realizar análises periódicas da evolución da MS e da composición de ingredientes das forraxes conservadas. Por que motivo é tan importante para axustar a proteína bruta da ración ás necesidades reais das vacas? Que aconsellaría ao gandeiro?
Por suposto! Controlar a variación da forraxe é a forma de avanzar. Ás veces resulta divertido que os gandeiros acusen ao nutrólogo de que, por exemplo, a adición de aminoácidos protexidos non funciona. Imaxinase que estamos a falar de 10 a 15 g de aminoácidos por vaca e día.

¿Imos ver cun exemplo canta proteína metabolizable podemos perder se o gandeiro non controla a variación da forraxe? Se formulamos unha dieta con ensilaxe de alfalfa ao 50% de inclusión en base a materia seca, e na formulación analizamos que o ensilado ten un contido de materia seca do 35%, unha inxesta diaria de 12 kg de materia seca proporciona unha subministración de proteína metabolizable de 325 g. Se, debido á variación diaria, o contido de materia seca da alfalfa cae ao 25%, pero non hai un axuste na cantidade fresca fornecida a estas vacas, a subministración diaria de proteína metabolizable diminuirá a 210 g. Isto significa unha redución de subministración de 115 g de proteína por día simplemente ao non controlar a variación de materia seca. Entón podemos perder 115 g de proteína metabolizable sen darnos conta e logo queixámonos polos 10 a 15 g de aminoácidos protexidos!

“É imprescindible realizar análises periódicas da forraxe”

Creo que con este exemplo esta claro que o control da variación da materia seca e mesmo da composición da forraxe ten moitos beneficios para o gandeiro en termos de produción e rendibilidade, pero mesmo a todos nós porque as vacas van liberar menos nitróxeno ao medio ambiente. Por tanto, suxiro encarecidamente aos gandeiros que desenvolvan unha estreita colaboración cos seus nutrólogos, que realicen análises frecuentes das súas forraxes (e digo forraxes porque teñen unha variación moito maior que os grans) e que axusten a dieta alimentada ás vacas en consecuencia.

Nesta dirección, teño que suxerir aos nutrólogos que traballen con modelos de formulación de dietas actualizados e sensibles en dietas de baixo nivel de proteínas, porque proporcionan a ferramenta necesaria para formular dietas que satisfagan os requisitos do gando sen desperdiciar proteína.

eficiencia_nitroxeno

Por tanto, ¿Que recomendacións darías a un gandeiro para reducir o uso de Nitróxeno na alimentación de gando vacún sen afectar negativamente á produción?
Isto é imprescindible non só para o agricultor senón tamén para a eficiencia da utilización do nitróxeno. A eficiencia do uso de nitróxeno no leite é unha proporción de nitróxeno no leite polo nitróxeno inxerido (Nleite / Ninxerido). Se diminuímos ambos, non haberá diferenza na proporción. O que desexamos facer é reducir a inxesta de nitróxeno mantendo a produción de leite. Por tanto, as recomendacións baséanse en dous eixos: (i) manexo nutricional que contén análise de forraxe, control de materia seca de forraxes ou mesmo mellor agrupamento, etc., e (ii) o uso dun sistema de formulación de dietas que realmente ten a capacidade de predicir a subministración proteica dunha dieta dada a unha vaca determinada.

Que sistemas de formulación sensible a dietas baixas en proteína recomendarías e por que motivo?
Probablemente son un pouco parcial debido á miña estadía anterior na Universidade de Cornell, pero o CNCPS é o modelo que recomendo. Practicamente, hai principalmente dúas empresas comerciais que utilizan o modelo biolóxico de Cornell e logo desenvolveron o seu propio software: a compañía italiana RUM & N co software de formulación NDS e a empresa estadounidense AMTS.

 “Os nutrólogos deberían traballar con modelos de formulación de dietas actualizados e sensibles en dietas de baixo nivel de proteínas”

Participas como investigador no proxecto europeo CowficieNcy, enfocado á mellora da eficiencia do uso do nitróxeno a nivel de granxa. En que consiste este proxecto e que avances suporá? Pode adiantarnos algúns resultados?
CowficieNcy é un proxecto que comezou este xaneiro e conta con socios de 5 países: Reino Unido, España, Italia, Grecia e Estados Unidos. O noso principal obxectivo é utilizar as ferramentas actuais (como CNCPS) e avanzar un paso implementando estas ferramentas a nivel de granxa. Este é un dos principais problemas do sector científico europeo en xeral e non só na agricultura. Chámase o paradoxo europeo, que se refire ao feito de que temos unha ampla produción científica pero non somos capaces de convertela en creación material de riqueza.

Por favor, permítame dicirlle a miña opinión sobre isto porque é importante. Creo que tanto a academia como a industria teñen a culpa. Por unha banda, as universidades están illadas no seu propio microambiente, obteñen financiamento da UE ou dos gobernos e non necesitan colaborar coa industria. Ademais, para algúns académicos é unha desgraza colaborar coa industria porque non o consideran un traballo de investigación de alto nivel. Doutra banda, a industria europea, e entre ela o sector lácteo, está, con permiso, “malcriada”. Destináronse moitos fondos a ela, xa sexa como subsidios directos ou para promover a investigación e o desenvolvemento. Isto fíxoos ser esixentes no sentido de pedir consultoría, investigación, etc., pero gratis. Desafortunadamente, as universidades non poden traballar gratis. Xeramos ingresos para os nosos laboratorios, o noso persoal, a nosa investigación, a nosa existencia en definitiva. Actualmente estamos nesta situación, pero estou convencido de que as actitudes cambian. Teñen que cambiar se desexamos evolucionar.

Andreas Foskolos, primeiro pola dereita

Andreas Foskolos, primeiro pola dereita

E esta evolución é o noso proxecto CowficieNcy. Unha colaboración adoitada entre a universidade e a industria. Temos socios de ambos os sitios en cada país e imos investigar e aplicar os nosos resultados en colaboración. Cada parte recibe da UE (é un proxecto financiado) pero tamén debe proporcionar man de obra, materiais, coñecemento, etc.

Cara a onde che gustaría enfocar o teu labor investigador no futuro?
O meu primeiro obxectivo é desenvolver vínculos entre a universidade e a industria. É necesario avanzar e transferir o coñecemento que actualmente temos ou imos ter no futuro próximo á figura principal da industria láctea: o gandeiro.

Desde un punto de vista de investigación, hai moitas cousas que me gustaría facer. Os seguintes pasos a curto prazo son o crecemento de xovencas e a utilización de aminoácidos en gando leiteiro.

Algo máis que queiras engadir?
Si, gustaríame aproveitar esta oportunidade e presentar algunhas das nosas actividades nas que os lectores de Campo Galego poden participar ou simplemente manterse informados. Aínda que o sitio web de CowficieNcy aínda non está listo, pódennos atopar en twitter: @CowficieNcy. De maneira similar, o proxecto “Vacas limpas” ten a súa propia páxina en Twitter: @Cleaner_Cows, pero tamén unha páxina web: http://www.nrn-lcee.ac.uk/cleaner-cows/. Persoalmente, pódenme atopar en twitter: @FoskolosAndreas

Una idea sobre ““Soamente o 28% do nitróxeno inxerido pola vaca acaba no leite, e podemos chegar ao 40%”

  1. Anxo

    O nitróxeno causa aumento do ácido úrico nas persoas non sei porqué sería mellor aumentalo. Penso que se o animal o excreta será por algo.

    Contestar

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *

Solicitamos o seu permiso para obter datos estadísticos da súa navegación nesta esta web, en cumprimiento do Real Decreto-ley 13/2012. Si continúa navegando consideramos que acepta o uso das cookies. OK | Máis información