SAT Casa Menor: a gandería coa mellor calidade do leite de Galicia

O pasado día dez entregáronse os galardóns Exceleite, que premian ás mellores explotacións leiteiras galegas no ámbito hixiénico-sanitario. Estes novos premios, promovidos pola Xunta en colaboración co Ligal, distinguiron á Sat Casa Menor co primeiro premio, competindo con nada menos que con 5.000 granxas galegas.

Cando un visita esta gandería situada no concello coruñés de Boimorto e fala co seu propietario, Javier Vázquez García, un comprende por que foi elixida como a mellor gandería de Galicia en calidade sanitaria do leite, unha distinción que suma á de mellor explotación galega por ICO e a segunda de España, segundo as probas de Conafe do mes de novembro.

Así, vacas limpas e ben alimentadas, un establo ordenado e no que todas as labores teñen un protocolo, forraxes de primeira calidade e, sobre todo, un gandeiro ao que lle apaixona o seu traballo explican estes resultados: Sat Casa Menor mantense por debaixo das 100.000 células somáticas en tanque, está por rebaixo de 10.000 en bacterioloxía e logra que pasen meses sen que ningunha das arredor de 80 vacas que ten en muxido sufran unha mamite.

As claves: selección de touros con baixo RCS, control da máquina de muxido e hixiene e manexo

“É unha satisfacción este premio porque reflexa o traballo que realizamos durante moito tempo, un traballo constante e ben feito e que se centra básicamente en tres aspectos: control e revisión da máquina de muxido; hixiene, limpeza e manexo das vacas e selección de touros con baixo reconto celular”, explica Javier Vázquez.

Así, en canto á máquina de muxido un técnico revisa cada mes o seu correcto funcionamento, para que teña a presión ideal nas tetoeiras. “Deste xeito evítanse danos nos esfínteres por unha presión elevada. Ademais, seguimos un protocolo de muxido, unha rutina que se cumpre sempre”, asegura. A hixiene e o manexo é outro dos aspectos que coidan especialmente, facendo as camas de carbonato cálcico con frecuencia e con cubículos suficientes para o número de animais. “Hoxe todo o mundo sabe o que é necesario facer, porque hai moita información e moi bos técnicos. A clave é ter vontade de facer ben as cousas”, subliña.

Están por debaixo das 100.000 células en tanque e pasan meses sen que haxa unha mamite

Pero onde máis notaron unha mellora na calidade sanitaria do leite foi mediante a mellora xenética, un proceso que comezaron hai xa 12 anos, seleccionando touros con bos caracteres de saúde. “Antes miraba nos touros os caracteres de graxa e de proteína, e non tanto a saúde, que sen embargo é o máis importante. Por iso, dende hai máis de dez anos os criterios que utilizo son que teña un reconto en RCS por debaixo da media, en proteína e en graxa se non chega a un mínimo de entre 50 e 60 kilos a maiores da media descartámolo e en tipo ten que ser positivo”. “A mellora xenética é un traballo constante e paciente e que dá resultados. De feito, aquí as mamites son esporádicas e pasan meses sen que haxa ningunha”, subliña.

Unha das mellores explotacións de Galicia en calidades de graxa e de proteína

Pero ademais da súa calidade hixiénico-sanitaria, Sat Casa Menor é unha das mellores ganderías de Galicia por sólidos do leite. Así, en graxa logra unhas calidades medias do 4% e do 3,4% en proteína, logrando deste xeito unha prima interesante no prezo por parte de Pascual, a industria á que lle vende o leite dende hai anos. “Pagan un extra polas calidades a partir do 3,7 de graxa e do 3,2 de proteína e si que se nota no prezo do leite”, recoñece Javier. E todo isto cunhas producións medias por vaca de entre 36 e 37 litros e unhas lactacións vitalicias que superan os 56.000 litros. A produción total da explotación situouse o pasado ano en 940.000 litros.

“¿A clave? Na calidade do leite inflúe a xenética, que levamos coidando dende hai moitos anos, e a alimentación, na que procuramos que as forraxes sexan moi boas”, subliña este gandeiro.

Así, a ración única componse de 15 kilos de silo de herba, 38 kilos de silo de millo, 0,5 kilos de palla e 7 kilos de concentrado, situándose deste xeito en arredor de 200 gramos de penso por litro de leite, bastante por debaixo da media en Galicia e en España, máis próxima dos 10 kilos de concentrado ao día. A ración compleméntase con entre 3 e 4 horas de pastoreo ao día, en pradeiras ao lado da explotación.

Logran silos de herba cun 18 de proteína e no de millo non baixan do 35% de amidón

“Coidamos ao máximo a calidade das forraxes que producimos na explotación, porque iso nos permite producir leite con menos gramos de concentrado por litro e por tanto con menos custes de alimentación”, recoñece Javier.

Unhas calidades que no silo de herba se traducen nunha porcentaxe de proteína bruta do 18% e unha alta dixestibilidade. As pradeiras son permanentes cunha mestura de raigrás inglés e de trevos permanentes, sobre todo trevo ladino, nas que fan entre 2 e 3 cortes para ensilar e un de herba seca.

No caso do millo forraxeiro sementan unhas 33 hectáreas, das 60 que manexa Sat Casa Menor, e buscan que sempre teña máis do 35% de amidón, chegando a poder ser ao 40% -a media en Galicia é do 30%, segundo os datos de Finca Mouriscade do pasado ano-. “Tamén gústanos que o millo estea bastante curado. Este ano traballamos cun ciclo 500, e ao coller un millo maduro procuramos que o picado sexa fino para que a vaca o aproveite ao máximo”, explica Javier.

“As calidades de proteína do silo de herba e de amidón do silo de millo son as que nos permiten baixar o concentrado”, asegura.

Procuran tamén sementar un cultivo invernal tras a colleita de millo, e este ano van probar co nabo para aproveitalo como abono verde.

“Inseminar con carne as vacas e con seme sexado as xovencas sáenos bastante rendible”

A outra estratexia de Sat Casa Menor para aumentar a rendibilidade é inseminar con seme sexado as xovencas e con carne o resto. A taxa de reposición o pasado ano foi do 20%, aínda que Javier recoñece que “nos quedamos algo escasos de recría, e este ano subiremos ao 25%”.

As becerras son xenotipadas para seleccionar aquelas con mellores cualidades e insemínanas aos 14 ou 15 meses con seme sexado para obter só becerras. En caso de que non empreñe ao terceiro intento, póñenlle seme dun touro de raza cárnica e de fácil parto. “Isto permítenos que o 70% das vacas se inseminen con carne e isto danos un ingreso medio de 100 euros máis por becerro, que poden ser 10.000 euros mais ao ano, e esa diferencia cos becerros Frisóns chéganos de sobra para pagar o seme sexado”, destaca Javier.

Futuro: estabilidade de momento pero non descarta ampliar a explotación

En canto ao futuro da explotación, aos seus 57 anos Javier recoñece que a pesar de tratarse dunha explotación moi rendible, neste momento non hai relevo xeracional en Sat Casa Menor.

“De momento seguiremos estables porque non teño idade para facer grandes cambios e o actual establo non pode albergar máis vacas, polo que procuraremos seguir mellorando nas produción por vaca e nas calidades do leite”, di.

Iso si, recoñece que de cara ao futuro si que lle gustaría asociarse con outras dúas persoas para ir a unha gandería de 200 vacas en muxido.

.