Galego
As granxas de coellos levan anos vacinando aos seus animais para evitar a inciencia da mixomatose, unha das enfermidades víricas máis importantes no sector. Esta afección debilita o sistema inmunitario dos coellos, que terminan morrendo por unha infección bacteriana, mentres presentan síntomas como a hinchazón, afeccións na pel ou danos pulmonares. Con todo, a pesar de que se vacinen, seguen producíndose brotes de mixomatose nas granxas o que levou a un equipo da Universidade de Oviedo a investigar as causas destes fallos vacunales.
O investigador Kevin Dalton, do departamento de Bioquímica e Bioloxía Molecular, do Instituto de Biotecnoloxía de Asturias, en que se levou a cabo a investigación, presentou algunhas das claves deste estudo nas xornadas sobre cunicultura organizadas por Cogal e celebradas en días pasados no marco da feira Cimag-GandAgro 2019. “O que queriamos era, utilizando as ferramentas dispoñibles, dar resposta ao sector e saber por que seguía habendo mixomatose nas granxas vacinadas”, apunta Dalton.
A vacina, no punto de mira
Os investigadores centráronse inicialmente en avaliar se as cepas do virus circulando mutaran, o que podía motivar que a vacina non estivese a resultar totalmente efectiva. “A pesar de que é un virus moi complexo, é un dos únicos virus que sabemos como se introduciu, cando e como era esa cepa, polo que podemos comparalas cepas que están actualmente circulando”, explica o investigador Kevin Dalton.
“É un dos únicos virus que sabemos como se introduciu, cando e como era esa cepa, polo que podemos comparala”
Estes datos coñécense posto que a mixomatose foi introducida como unha medida para controlar a poboación de coellos en Europa en 1952. Esta afección, que sobre os coellos brasileiros era case inocua, resultou letal nos coellos europeos, converténdose máis tarde nunha lacra.
Comparar as cepas actuais coas que se utilizaron para desenvolver as vacinas permitiulles comprobar que o virus apenas sufriu variacións, polo que as vacinas continuan sendo efectivas. “Nos máis de 60 anos que o virus leva circulando en España non houbo grandes cambios que evidencien unha perda de efectividade das vacinas”, concreta Dalton.
A pesar de que as vacinas que se comercializan actualmente resulten efectivas, os investigadores están a traballar tamén en producir novas vacinas que reduzan o risco biosanitario.
A efectividade da estratexia de vacinación
Tras verificar que as vacinas son eficaces para controlar o virus, os investigadores centráronse en avaliar os métodos de aplicación. Con este estudo constataron que a aplicación da vacina cunha inxección intradérmica empregando Dermojet, resulta máis efectiva que aplicala con agulla, mediante unha inxección subcutánea.
Os resultados dun estudo en granxas, de seroconversion utilizando un kit comercial de ELISA, demostraron que coas inxeccións subcutáneas unha gran parte dos animais vacinados non conseguen desenvolver unha resposta inmunolóxica suficiente contra o virus e só os animais con altos niveis de anticorpos foron protexidos mentres que, animais con positivos débiles foron susceptibles á enfermidade. “O experimento foi moi esixente” , matiza o investigador.
Avaliar a protección dos animais
Á hora de reducir a incidencia da mixomatose nas granxas, os investigadores insisten na importancia de realizar estudos serolóxicos regulares nas explotacións. Este seguimento serve para determinar o estado de protección dos animais e realizar revacinacións cando sexa necesario en lugar de facelo de maneira indiscriminada ou intuitiva, como vén facéndose até o momento. “Non hai unha pauta xenérica que poida aplicarse a todas as granxas para programar as revacinacións senón que é preciso coñecer o nivel de protección dos animais para decidir cando é o mellor momento para volver aplicar unha vacina”, puntualiza Dalton.
Os estudos serolóxicos permiten facer as revacinacións cando sexan necearias e non dunha forma indiscriminada
Outro aspecto que os investigadores consideran clave para reducir a presenza de mixomatose céntrase en diferenciar aos animais que foron vacinados daqueles que se infectaron con virus silvestres. Conseguir facer esta diferenciación permitiría eliminar os posibles portadores do entorno da granxa e reducir a carga de virus.
Así, este grupo de investigación traballa tamén en poder facer cepas de vacinas que poidan diferenciarse do virus silvestre, como xa se está facendo con outras cepas de vacinas en sectores como o porcino.
Factores a ter en conta para reducir o contaxio da enfermidade.
A lebre ibérica, un risco para as granxas?
Á marxe da eficacia das vacinas, Dalton tamén insistiu na xornada sobre a importancia de prestar atención a factores de risco para o contaxio da mixomatose nas granxas. Mentres os cunicultores levan anos tratando aos coellos silvestres como unha ameaza para a bioseguridad das explotacións cunícolas, Dalton advertiu que nos últimos meses detectouse que tamén a lebre ibérica vese afectada pola mixomatose. Desta forma, a lebre converteuse nunha nova amenza para as granxas, xa que esta enfermidade transmítese polas secrecións dos animais infectados e mesmo os animais mortos seguen sendo un foco de infección.
En 2018 detectáronse máis de 200 casos de lebres ibéricas afectadas polo virus
Durante os últimos 60 anos só se constatou un número reducido de casos de mixomatose en lebres, sobre todo nos anos 1950 e 1960 e puntualmente en 2014 en Reino Unido. Con todo, en 2018 en España detectáronse máis de 200 casos de lebres ibéricas afectadas polo virus en 19 provincias, segundo os últimos datos achegados polo Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación.”É algo novo. Produciuse un verdadeiro salto de especie e o virus está a propagarse moi eficazmente na poboación de lebre ibérica porque se adaptou ao medio”, indica o investigador.
Ademais, ante os casos de mixomatose en lebres non cabe a posibilidade de realizar un proceso de vacinación, polo que os investigadores insisten en que os cunicultores deben extremar as precaucións biosanitarias nas granxas, xa que son as únicas extratexias efectivas para evitar contaxios. O investigador recomendou aos produtores informar ás autoridades ao detectar lebres ou coellos nas proximidades da súa granxa mortos ou con síntomas de mixomatose.
