¿Por que é tan importante controlar as moscas nas ganderías de vacún de leite?

As moscas son uns insectos que, en caso de non controlarse, poden supoñer un problema para o gando vacún estabulado. E é que este insecto non só xera molestias e estrés tanto nos animais como nos gandeiros, senón que tamén é o responsable de propagación de enfermidades (Stevenson e Cocke, 1995). Ademais, pode provocar perdas de produción de leite que, nos casos máis graves, poden chegar ao 25% (Bruce e Decker,1958)

Para axudar aos gandeiros para combater estes insectos, a responsable de vendas para ruminantes de Elanco en Galicia, María Veiga, impartiu recentemente uns talleres prácticos en colaboración coa cooperativa Delagro. O seu obxectivo foi que gandeiros e veterinarios realicen un control integral destes insectos, especialmente no verán, cando a poboación de moscas alcanza o seu pico nos establos.

A continuación, ofrecemos os aspectos clave que explicou a responsable de vendas de Elanco, unha das compañías con máis experiencia en desenvolvemento de insecticidas específicos para explotacións de vacún.

Por que se recomenda controlar as moscas nos establos?

É moi importante controlar a poboación de moscas picadoras ou moscas das cortes (Stomoxys calcitrans) non só porque supoñen un factor de estrés -tamén para o gandeiro- e porque son potenciais transmisores de enfermidades, senón porque afectan directamente á produción de leite e á ganancia de peso dos animais.

Así o confirma os resultados de diversos estudos, sendo un dos máis reputados o realizado por Campbell en 1977 na Universidade de Nebraska (Estados Unidos) sobre o impacto económico da infestación por Stomoxys calcitrans sobre a produción de leite. Este estudo ratifica o que xa Bruce e Decker estableceron no seu dia: que a media de produción de leite perdido por cada mosca da especie Stomoxys calcitrans presente nunha vaca é de 0,7%. A partir do número de moscas contadas na pata dianteira establécese a perda media de produción de leite:

É certo que no verán a produción das vacas de leite tende a diminuír debido ao estrés por calor, pero a presenza de moscas agrava esa perda.

Que tipos de moscas temos nas cortes?

Principalmente temos dous: a mosca doméstica ou mosca chupadora e a mosca dos cortellos ou mosca picadora. Distínguense tanto pola forma de pousarse (a primeira a catro patas e non ten pico, mentres que a picadora póusase en posición de despegamento) como pola súa fonte de alimentación (azucres, principalmente no primeiro caso, e sangue no segundo).

As picadoras son as que provocan máis perdas de produción e son nas que temos que centrar os métodos de control, cun tratamento específico, e realizado de forma integral. Debemos tamén ter en conta que moitos dos adulticidas non actúan fronte a elas, xa que, ao alimentarse de sangue, este tipo de moscas non irán comer o azucre que conteñen normalmente os cebos que se preparan con estes produtos.

En que condicións empezan a aparecer máis moscas?

O ciclo biolóxico das moscas depende da temperatura existente. Desde que se alcanzan os 16 graos no interior dun establo podemos ter desenvolvemento de moscas.

Porén, o punto álxido de propagación destes insectos, cando dura 7 días o ciclo, rexístrase cando se alcanzan os 35 graos de temperatura.

Outro factor que favorece o desenvolvemento das moscas é a humidade, polo que poderiamos concluír que en Galicia durante o verán danse as condicións perfectas para este insecto.

En todo caso, poderíase dicir que as moscas son un problema estacional para o gando entre os meses de marzo-abril e outubro. Con todo, existen establos con este problema todo o ano, especialmente nas cortes das becerras, menos ventiladas e con máis calor.

O ciclo biolóxico da mosca:

(Stafford, 2008)

Que pode facer o gandeiro para reducir a presenza de moscas nos establos?

As moscas teñen dous grandes inimigos: a limpeza e a ventilación. Nas cortes de recente construción polo xeral están moi limpas, contan con altura suficiente e con boa ventilación, polo que rexistran moita menor incidencia de moscas. En canto á limpeza, o razoamento é simple: as moscas poñen os ovos na materia orgánica, como dexeccións, polo que canta maior limpeza menor cantidade destes insectos.

Neste sentido, é necesario limpar moi ben os boxes dos becerros e becerras. E é que nestes espazos as larvas de todo tipo de moscas distribúense por todo o box, xa que estes animais pesan moi pouco e a larva ten osixeno suficiente para desenvolverse en calquera lugar. E o mesmo sucede nas esquinas das parideiras.

Ademais, as moscas adoitan pousarse en paredes quentes e pouco ventiladas e con calor. Por tanto, canta maior ventilación mellor.

Son as fosas de xurro o principal foco de larvas de moscas picadoras?

Non. Nas fosas de xurro das explotacións de vacún de leite críanse principalmente larvas da especie Eristalis, non da mosca picadora. A estas larvas, coñecidas como de cola de rato, é certo que se recomenda aplicarlles un larvicida.

Non obstante, non en todos os establos é preciso tratar as fosas de xurro, xa que a mosca que dá lugar a esta larva (a Eristalis, unha mosca parecida a unha abella), non adoita quedar na corte e por iso non molesta ao noso gando.

Pola contra, as larvas de mosca picadora (Stomoxys calcitrans) e chupadora (Musca domestica), o principal problema para o gando de vacún de leite, crían sobre todo nas zonas con palla e materia orgánica, como parideiras e box de tenreiros. É nesas zonas onde por regra xeral debemos aplicar os larvicidas.

Cando empezar a tratar contra as moscas?

O tratamento débese adecuar á situación concreta de cada granxa. Por regra xeral, debemos empezar a tratar con larvicidas cando vexamos voar a primeira mosca na corte. Débese ir ás zonas onde se cre que están as larvas (entre a palla da cama das vacas en parto ou das tenreiras…etc.), buscalas e cando se estime que hai suficientes larvas empezar a tratar.

En canto aos adulticidas, deberíase tratar sobre todo no verán, na época de calor cando hai maior número de moscas.

Para a fase intermedia entre larva e mosca adulta, é dicir, a de pupa, non existe tratamento polo momento. De aí a importancia de tratar con larvicidas no momento oportuno, cando hai larvas na palla ou na materia orgánica, pois se nos atrasamos e xa están no estado de pupa estariamos a tirar o diñeiro pois os insecticidas ou larvicidas non serían efectivos.

A importancia de realizar un control integral das moscas

O tratamento ten que ser xeral na granxa, pois non é suficiente con utilizar un adulticida ou un larvicida, senón que tamén son imprescindibles medidas como a ventilación, a limpeza, e tamén utilizar barreiras físicas como cortinas para parar a entrada de moscas, sobre todo nas zonas menos ventiladas e con paredes quentes. Tamén é aconsellable aplicar nas vacas produtos repelentes para as moscas.

En definitiva, é necesario realizar un control integral das moscas no establo, que inclúa a parte química pero tamén a parte física de limpeza, boa ventilación e barreiras físicas.

Galería de fotos sobre o control das moscas nas cortes:

O ciclo biolóxico da mosca