Galego
Todo o mundo está dacordo na importancia da fibra e a enerxía na dieta das vacas leiteiras, en especial nas de alta produción. Fibra física ou química, FND, dixestibilidade da FND, FAD, ADL, almidón rápido ou by-pass, índice de fibrosidade, millo de corte longo desfibrado, tamizado con Penn State, compact feeding… todos estes son conceptos ás veces difíciles de avaliar; mesmo chegan a contradicirse algunha vez.
Pero, o máis simple non sería preguntar directamente a opinión das vacas? Este é o enfoque do método Obsalim®.
Primeiro de nada, hai que lembrar que o papel primordial da fibra é facer que o animal mastique cando colle o bolo alimenticio. Esta masticación produce, entre outros, bicarbonato na saliva. Xa sabemos que o pH do rumen diminúe naturalmente durante a dixestión. Este bicarbonato permite estabilizar o pH a niveis correctos para o funcionamento do rumen. A rumia, fase que segue á dixestión, está relacionada, entre outras cousas, coa inxesta regular desta fibra, o confort, a falta de tensión, etc.
Para que funcione correctamente, o rumen debe ser alimentado de forma continua e regular
Bruno Giboudeau, creador do método Obsalim®, describe moi ben un concepto da nutrición, fundamental pero mal coñecido: a estabilidade do rumen. Para que funcione correctamente, o rumen debe ser alimentado de forma continua e regular. O feito de alimentar de forma continua confire capacidade ao animal para comer con regularidade, ao seu propio ritmo, ao máximo, sen destempos. Pola súa banda, unha alimentación regular permite comer sempre o mesmo, para que a fábrica microbiana do rumen traballe sempre ao mesmo ritmo.
A que hora se distribúe a ración?
Asegurar a continuidade das entradas é tarefa e responsabilidade do gandeiro. Terémonos que preguntar: A que horas se distribúe a mestura unifeed e se arrima de novo a ración ao pesebre? Como se coloca a ración no pesebre? As vacas deben esperar moito tempo de pé a distribución da ración?
As vacas seleccionan primeiro o penso porque buscan inxerir o máximo de enerxía. Asistimos entón a unha variación do pH no rumen que prexudica a actividade microbiana
En canto á regularidade das entradas ao rumen, esta depende da vaca. Varía segundo se lle deixa ou non a posibilidade de seleccionar na mestura unifeed que se lle presenta.
No método Obsalim a detección dos síntomas realízase mediante un xogo de cartas
Posiblemente xa o deducirades os gandeiros: ambos factores poden chocar! As vacas seleccionan nunha mestura heteroxénea distribuída de maneira irregular e entran nunha fase de inestabilidade ruminal. Asistimos entón a unha variación do pH no rumen. No inicio da inxestión, o pH cae, porque a vaca come moito, xa que está a buscar inxerir o máximo de enerxía. Selecciona os alimentos máis enerxéticos, en especial o penso. Ao final do consumo da ración unifeed, o pH aumenta, porque a ración está menos concentrada, ten máis fibra, a vaca inxere menos e rumia máis.
Existe gran diferenza entre o leite potencial, o que nos predi a ración calculada polo nutrólogo, e o leite real que entra no tanque porque se perde eficiencia alimentaria
Esta alternancia acidose/alcalose prexudica enormemente a actividade microbiana dentro do rumen, dado que o seu funcionamento require condicións moi constantes. Esta é a razón pola que falamos de estabilidade ruminal. A falta de estabilidade ruminal é letal para a fauna do rumen e reduce o traballo da vida microbiana. Como consecuencia, o alimento non se transforma de maneira eficiente en leite e carne, pérdese eficiencia alimentaria e produtividade animal. Existe gran diferenza entre o leite potencial, a que nos predi a ración calculada polo nutrólogo, e o leite real que entra no tanque.
Que non se vexa o fondo do pesebre
A aparición de círculos na ración é unha evidencia de selección por parte da vaca
Os minutos posteriores á distribución da ración unifeed son claves para saber se esta distribución se realizou de forma correcta, é dicir, suficientemente fibrosa para fomentar a masticación pero sen exceso para evitar a selección. Observar as vacas comer permitiranos descubrir iso dunha maneira simple: só hai que saber o que se debe observar!
Cando come, a vaca debe encher primeiro a súa boca coa lingua, e logo debe levantar a cabeza para masticar. Isto é o que acontece se a dieta é suficientemente rica en fibras salivóxenas. Observarase por tanto unha alternancia permanente de cabezas que baixan e soben.
Cando come, a vaca debe encher primeiro a súa boca coa lingua, e logo debe levantar a cabeza para masticar. Observarase así unha alternancia permanente de cabezas que baixan a comer e soben a masticar
Nunha situación incorrecta, cunha ración con moi pouca fibra e cunha forraxe moi rica en azucre, as vacas comen coa cabeza baixa, a velocidade de inxesta aumenta e o incidente de pH é inevitable: instalouse a inestabilidade ruminal.
Se as vacas comen sen levantar a cabeza é un síntoma de que a dieta contén pouca fibra e unha forraxe moi rica en azucre, o que provocará inestabilidade rumial
Outro comportamento que debemos saber identificar é a selección. A vaca busca as partículas finas e apetentes (os concentrados, a fibra curta moi digestible). Para iso, procura chegar ao fondo do pesebre e axúdase do fuciño para sacudir a ración. Así, caen as partículas finas, só lle queda á vaca recollelas coa lingua e listo! Se ao cabo duns dez minutos pódese ver o fondo do pesebre, as vacas gañan e o gandeiro perde: a inestabilidade ruminal está en marcha! Horas máis tarde aparecen círculos na mestura, signo evidente do esforzo realizado polas vacas ao virar a cabeza de dereita a esquerda para seleccionar.
A aparición de círculos na mestura é un signo evidente do esforzo realizado polas vacas ao virar a cabeza de dereita a esquerda para seleccionar
Para demostrar que existe selección, pódese tamizar a ración en diferentes momentos do día cunha ferramenta tipo separador de partículas Penn State. Pódese observar, cando existe selección, que as catro fases evolucionan no tempo desprazando o volume desde o máis fino cara ao máis fibroso.
Cando a transformación de concentrados e forraxes non é eficiente
A análise das feces aporta información sobre o aproveitamento da ración
Conclusión: a vaca volve calcular a súa ración, pero por desgraza faino peor que o seu nutrólogo! Balance final: espéranse 35 quilos de leite, pero no tanque só se recollen 31 quilos! A transformación de concentrados e forraxes en leite non é eficiente, e estase perdendo diñeiro. Ante esta situación preséntanse basicamente dúas solucións.
Por unha banda, débese asegurar unha distribución regular da ración unifeed. Débese respectar o tempo das vacas e permitir que coman ao seu ritmo, sen tensión e sen tempos improdutivos. Doutra banda, é preciso limitar a selección, o que se consegue coa maior uniformidade posible do tamaño das partículas na mestura, evitando fibras de máis de 4 cm. A incorporación de auga no carro mesturador vai pegar as partículas finas sobre a fibra e así dificultar a selección. Esta auga libre, que non está dentro da fibra da forraxe, colmata ademais a ración e prevé así contra o sobrequecemento.
Débese permitir que as vacas coman ao seu ritmo, sen tensión nin tempos improdutivos e limitar a selección evitando fibras de máis de 4 cm e incorporando auga no carro mesturador para conseguir pegar as partículas finas sobre a fibra
As mesmas vacas son as que van informar sobre como está a distribución da ración. Mediante a observación do rabaño faise posible identificar os erros de distribución da ración que son responsables de que falten litros no tanque. Para regular estes parámetros só hai unha solución: observar como comen as vacas! Isto é o principio do método.
MÁIS INFORMACIÓN: Páxina web oficial do método Obsalim.
BENIOT SIDEL. NutriPartenaire. Nutrólogo de rumiantes. Formador acreditado Obsalim®
XAN POULIQUEN KERLAU. Xestión Agrogandeira e Natureza SL. Formador acreditado Obsalim®
