Puntos críticos na cría de becerras: dende o nacemento á inseminación

En produción animal, cada detalle é importante e altos niveis de produtividade só se alcanza cando o ambiente, o manexo, a saúde animal, e a nutrición son constantes e da máis alta calidade. A pesar de que estes factores son importantes cada día, existen etapas criticas no desenvolvemento dunha tenreira, as cales determinan o nivel máximo de eficiencia que o animal pode alcanzar posteriormente como vaca.

Durante o desenvolvemento da xovenca leiteira, identificáronse seis etapas críticas de desenvolvemento: as primeiras dúas etapas determinan o potencial produtivo, as seguintes etapas permiten á tenreira expresar devandito potencial.

Primeira etapa crítica: O costro

O colostro foi tradicionalmente dado á tenreira para a transferencia de inmunoglobulinas para axudar ao seu inmaturo sistema inmunitario. Con todo, os beneficios da alimentación con costro superan o que se pode atribuír exclusivamente á transferencia de inmunoglobulinas.

Os efectos positivos a longo prazo do costro inclúen:

-Maior ganancia diaria de peso aos 180 días.
-Aumento da produción de leite e a produción de graxa durante a primeira lactación.
-Redución no tempo ao primeiro parto.
-Aumento na ganancia de peso diaria pre-destete.
-Aumento na eficacia da alimentación.
-Aumento no consumo de alimento post-destete.

A recomendación é fornecer o costro ás tenreiras canto antes. Aconséllase que debe mamar uns 4 litros de costro nas primeiras dúas horas de vida. Esa recomendación parte de diversas investigacións sobre como inflúen a cantidade de colostro inxerido e o tempo que tarda en inxerilo o tenreiro.

En canto á calidade, o máis importante é a limpeza e reducir o contido bacteriano. A partir de aí podemos empezar a valorar a cantidade de inmunoglobinas do costro. E a mellor forma de garantir un baixo contido bacteriano é administralo ao becerro inmediatamente despois de muxilo da vaca.

“Canto máis costro mame a becerra, mellor saúde e produción terá a futura vaca”

Podemos dar máis costro ao tenreiro durante os primeiros dous días de vida. Se hai suficiente costro podemos dar outros 2 litros ás 6, 8 e 12 horas de vida, xa que tamén benefician ao becerro, aínda que o máis importante é fornecerllo nas 2 primeiras horas de vida.

Existen varios estudos que compararon tenreiras que recibiron 2 litros de costro nas primeiras horas de vida, fronte a aquelas que inxeriron 4 litros. Os resultados indican que non só hai unha mellor incidencia na supervivencia durante a crianza pero continúa ao cabo de dúas lactacións. Tamén hai unha mellora na cantidade de leite producido e, ademais, o costro inflúe na eficiencia alimenticia da vaca adulta, e por tanto na súa rendibilidade económica.

Por exemplo, Faber et alii., (2005) utilizou gando Suízo e ofreceu diferentes niveis de costro durante os primeiros días de vida. Despois do destete, todas as tenreiras foron tratadas da mesma forma. As vacas que recibiron máis costro ao nacer tiveron un incremento de 12% na supervivencia ata o final da segunda lactación e tamén produciron 1,027 kg máis leite durante 2 lactacións. Estes efectos a longo prazo non están moi probablemente relacionados co sistema inmunológico senón co conxunto doutros factores de crecemento e hormonas que se presentan en grandes concentracións no costro bovino, como son IGF-I, IGF-II, lactoferina, prolactina, insulina, leptina, relaxina, e TGF.

Tamén houbo unha diferenza de ganancia diaria de peso de 150 gramos entre unha tenreira e outra durante os 2 primeiros meses, cos mesmos nutrientes, e que se atribúen á cantidade de costro fornecida nas primeiras horas.

Segunda etapa crítica: O crecemento pre-destete 

Nun estudo retrospectivo que avaliou o efecto de eventos ocorridos durante os primeiros meses de vida na produción de leite durante a primeira lactación de máis de 1.200 xovencas, a ganancia de peso diaria antes do destete revelou unha asociación positiva moi significativa: por cada quilo adicional de ganancia diaria de peso as xovencas produciron 888 kg máis de leite durante a primeira lactación.

Os resultados desta avaliación mostraron que o 22% da variación na produción leiteira durante a primeira lactación pode ser explicada coa nutrición durante os primeiros dous meses de vida. Isto implica que a nutrición antes do destete ten entre 4 e 8 veces máis efecto na produción láctea que a selección xenética.

“O leite que mame a becerra non debe ser o de descarte”

Debido á gran correlación entre a ganancia diaria de peso predestete e a produción de leite era importante establecer a consistencia desta resposta en distintos climas e baixo distintos sistemas de manexo. Por tanto, realizamos un meta-análise de todos os estudos dispoñibles onde se avaliou os efectos da nutrición durante os primeiros meses de vida e o seu efecto na produción durante a primeira lactación.

O meta-análise resultou nunha estimación de que as tenreiras que consumen máis nutrientes durante os primeiros meses de vida producen 435 kg máis leite durante a súa primeira lactación. Cando se incluíu a ganancia de peso media na análise, por cada 1 kg de ganancia diaria de peso, as tenreiras produciron 1,540.7 kg máis de leite durante a primeira lactación .

En canto á cantidade de leite a inxerir no pre-destete, depende do número de veces que se poida alimentar á becerra. Cando lle podemos dar de mamar 3 veces ao día ou máis mediante un bebedoiro automático, a recomendación entre 10 e 12 litros de leite ao día. Cando a becerra só pode ser alimentada 2 veces ao día, limitarémonos a entre 8 e 9 litros de leite ao día, a razón de 4 ou 4,5 litros por toma.

En canto á calidade deste leite, o máis importante é a cantidade de proteína que a tenreira recibe para poder manter o seu crecemento. Se lle proporcionamos 8 litros de leite ao día, requírese dunha concentración de entre un 26 e un 27% de proteína.

Sempre se aconsella fornecerlle á tenreira leite apto para o consumo humano, non leite de rexeitamento, ou substitutos de calidade producidos para o crecemento.

Terceira etapa crítica : A saúde

Existe unha relación directa entre saúde da tenreira durante este período e crecemento e produción durante a primeira lactación. Por iso, hanse de coidar aos máximo aspectos como unha boa alimentación das becerras, limpeza dos boxes, calidade do aire e unha vixilancia frecuente para detección precoz de enfermidades, xa o uso de antibióticos nestas etapas de desenvolvemento está comprobado que provoca unha sensible redución na ganancia en produción.

Así, no estudo retrospectivo previamente sinalado observouse que becerras que recibiron polo menos un tratamento de antibióticos debido a unha infección respiratoria produciron en media 492 kg de leite menos que as tenreiras que non foron tratadas por enfermidades respiratorias.

En concreto, cando unha tenreira recibiu tratamento por enfermidades respiratorias, o seu crecemento pre-destete mostrou correlación coa súa produción láctea durante a primeira lactación de forma que por cada 1 kg de crecemento extra, produciu 623 kg máis de leite. As tenreiras que non recibiron tratamento por infección respiratoria por cada 1 kg de crecemento adicional produciron 1,407 kg máis leite durante a primeira lactación.

“As becerras tratadas con antibióticos producen menos leite na primeira lactación”

Outro estudo, de Drackley et ao. (2007), para avaliar o efecto da alimentación pre-destete na produción de leite durante a primeira lactación durante un período de dous anos concluíu que existe unha relación directa entre enfermidade e crecemento.

O primeiro ano, animais que recibiron unha maior cantidade de leite durante os primeiros dous meses de vida produciron 1,331 kg máis leite durante a primeira lactación que aquelas tenreiras que foron restrinxidas durante o mesmo período. Pola contra, o segundo ano as tenreiras que recibiron máis leite durante o destete soamente produciron 342 kg máis leite. A principal diferenza durante estes dous anos foi a presenza dunha infección de coronavirus e rotavirus durante o segundo ano que afecto á gran maioría das tenreiras.

Cuarta etapa crítica : O destete

A investigación suxire que as 8 semanas é o momento prudente para empezar a destetar e que o destete debe finalizar ás 10 semanas. É dicir, deberiamos reducir un terzo do leite ás 8 semanas, outro terzo ás 9 e retirar o leite por completo ás 10 semanas.

O que é crítico durante este período é manter o crecemento que desenvolvemos durante o pre-destete. Un dos aspectos para coidar é que o tenreiro teña plena dispoñibilidade de auga limpa e fresca, para estimular o consumo de materia seca. En canto ao concentrado, leste debe ser apetecible para a becerra porque nesa transición o máis importante dese primeiro concentrado é que sexa atractivo para a tenreira.

A dieta total no post-destete, incluíndo o concentrado, o pasto, a alfalfa?etc debe ter un mínimo de proteína de entre o 18 e o 20%. Necesitamos que o consumo de materia seca sexa suficiente para manter o crecemento.

“A tenreira debe medrar en músculo e en esqueleto, non en graxa”

Por exemplo, un estudo de Moallem et ao. (2010) observou que os avances logrados a través dunha nutrición adecuada durante o pre-destete poderían perderse se non ofrecían niveis adecuados de proteína ata a puberdade. Neste estudo, as xovencas ás que se lles ofreceu leite enteiro durante o pre-destete, produciron máis leite que as xovencas alimentadas cun substituto de leite baixo en proteínas; con todo, as tenreiras que foron suplementadas cun 2% adicional de proteína entre 150 a 350 días de vida, produciron 2 kg/d máis de leite que as xovencas que foran alimentadas coa mesma leite enteiro, pero non foron suplementadas durante a puberdade con niveis adecuados de proteína.

Quinta etapa crítica: Condición corporal

O crecemento da becerra que nos vai a ser rendible é o crecemento en músculo e en esqueleto. O crecemento en graxa vai prexudicar pois vai provocar máis problemas metabólicos no parto, vai limitar a capacidade reprodutiva do animal….etc.

Por iso debemos manter a cantidade de proteína que lle permita ao animal usar a enerxía de maneira efectiva e non acumulala como graxa. Pola contra, estariamos a desperdiciar recursos e creando problemas na futura vaca.

E é que as becerras, do mesmo xeito que a maioría dos mamíferos, depositan graxa e proteína de maneira distinta antes e despois da puberdade. Nas etapas temperás de desenvolvemento, a acumulación de proteína é superior á acumulación de graxa e é por iso que as ganancias de peso nos primeiros 6 meses de vida son máis produtivas e eficientes que as ganancias de peso despois da puberdade.

Durante a recría de xovencas, a dieta debe de proporcionar un equilibrio entre enerxía e proteína de forma que a condición corporal mantéñase entre 3 e 3,5 nunha escala de 1 a 5.

Sexta etapa crítica: Inseminación

O momento apropiado para inseminara unha xovenca leiteira por primeira vez é cando alcanza o 55% do seu peso corporal adulto e isto non está directamente correlacionado coa súa idade. A idade óptima ao primeiro parto para Holstein é de entre 21 e 23 meses; mentres que as razas máis pequenas poden parir exitosamente aos 19 meses.

Unha análise de 10.500 lactaciones no estado de Nova York, onde a idade ao primeiro parto variou de entre 19 e 33 meses, confirmou que a idade ideal ao parto é de 21 a 23 meses. Nesta análise, a produción media de tenreiras que pariron entre 21 e 23 meses de idade foi de 12,523 kg de leite en 305 días (41 kg/ día). Por cada mes extra despois de 23 meses ao primeiro parto as xovencas produciron en media 285 kg de leite menos en 305 días (-0,9 kg/día).

Conclusións:

En resumo, cando nace unha tenreira:

-Hai que asegurarse de que reciba suficiente costro de boa calidade. As cantidades recomendadas son 4 litros durante as primeiras dúas hora de vida e 2 litros 12 horas despois.

-Continúe ofrecendo suficiente leite ou substituto de leite de boa calidade para promover como mínimo unha ganancia media de peso diario de 0,8 kg/d durante os primeiros 60 días de vida.

-Promova a saúde das tenreiras con hixiene e boa ventilación.

-Proporcione unha nutrición equilibrada que lle permita ás tenreiras alcanzar o 55% do o seu peso maduro aos 12 meses de idade cunha condición corporal de 3.0 (en escala de 1 a 5).

-Insemine ás tenreiras cando alcancen o peso e estatura correcta (80% da altura do gando adulto) a meta é parir entre 21 e 23 meses pesando entre 82 e 85% do seu peso maduro cunha condición corporal máxima de 3,5.