“En poucos anos só operarán en Galicia dous grandes grupos, Lactalis e Lactogal, que absorberá a Clun e a Capsa”

Jesús Lence Ferreiro (Castroverde, 1940) defínese ante todo como empresario. Entrou na industria leiteira case por casualidade hai case medio século e mantén hoxe o maior grupo lácteo de capital galego, Leite Río, con catro factorías que poderían envasar a metade do leite producido en Galicia pero que están a funcionar ao 30% da súa capacidade

“En poucos anos só operarán en Galicia dous grandes grupos, Lactalis e Lactogal, que absorberá a Clun e a Capsa”

Jesús Lence, ante a imaxe da planta de Leyma.

Máis partidario de mirar cara o futuro que cara o pasado, aos seus 77 anos Jesús Lence segue a ser imprescindible en Leite Río. A empresa, que conta con dúas plantas no Ceao, unha en Láncara e outra en Arteixo, reduciu nos últimos catro anos case á metade o volume de leite que recolle e deixou de envasar case por completo leite de marca blanca porque a levaba “á ruína”.

Sen pelos na lingua e acostumado a dicir o que pensa, falar con el é falar de case medio século de evolución do sector leiteiro en Galicia, tanto desde o punto de vista do produtor como dos cambios producidos na industria de envasado e transformación, que o empresario lucense augura que seguirá o camiño da concentración empresarial iniciado hai anos.

“O primeiro tanque de frío de Galicia merqueino eu e púxose en Arzúa no 1965. Foi unha revolución e esa revolución montouna Lence”

Que lembra dos seus inicios?
Que aquí estaba todo sen facer. As primeiras vacas leiteiras touxémolas nós. Veu en dúas ocasións un tren enteiro de vacas, o primeiro de Aranda de Duero, de ganderías de Pascual, e despois de Dinamarca. Algunha pariu polo camiño. E o primeiro tanque de frío que houbo en Galicia compreino eu e púxose en Arzúa no ano 1965. Aquilo fora unha revolución e aquela revolución montouna Jesús Lence. Pero auga pasada non move muíño, toda esa experiencia non conta para nada, hai que adaptarse aos tempos e estamos nun mundo distinto e nunha economía distinta e hai que axustarse e o que non se axuste que se ateña ás consecuencias.

Que cambios destacaría no sector lácteo en Galicia en todos estes anos?
É doado facer unha valoración e non hai moito que mirar para atrás, non fai falla remontarse 40 anos, porque só nos últimos 10 anos o sector pegou un cambio enorme. Os produtores profesionalizáronse, baixou o número de explotacións pero aumentou o número de vacas e o número de litros de leite, e o sector segue nesa dinámica. O camiño que colleu o sector produtor de leite, que é necesariamente o que tiña que coller, foi o de profesionalizarse e especializarse e eu creo que foi un acerto. Antes estaba todo por facer, pero agora está todo feito.

E a nivel de industria?
E a nivel industria en Galicia estamos sobredimensionados, temos un 50% máis de capacidade da que estamos industrializando. A industria en Galicia apostou moi forte, non só o noso grupo, que nas súas catro factorías ten capacidade para transformar el só a metade do leite que se produce en Galicia, pero o resto de empresas non se quedaron atrás, sexa Lactogal, Feiraco, Capsa e xa non digamos Lactalis. Todas apostamos por máis capacidade e poderiamos industrializar o dobre do leite que se produce en Galicia, o único que hai é que comercializalo.

“En Galicia estamos sobredimensionados; temos capacidade para transformar o dobre do leite pero o problema é comercializalo”

Que volume está transformando e comercializando neste momento Leite Río?
Estamos traballando ao 30% da capacidade total que temos. Hai 2 ou 3 anos podiamos estar industrializando 1,1 millóns de litros de leite diarios, case o dobre que neste momento, que non chegamos aos 700.000, dos que algo menos dun terzo van para a planta de Leyma en Arteixo e o resto para as tres factorías da provincia de Lugo. Deixamos de recoller leite en León porque non eramos capaces de vender tanto leite.

Que supuxo para Leite Río a compra de Leyma no ano 2005? Foi unha aposta arriscada?
Foi máis corazón que cabeza. Nese momento fixen unha operación con Antonio Hernández Callejas, que era o presidente de Puleva. Aquela operación era teoricamente moi bonita dacordo coa documentación presentada, pero cando entramos en Leyma vimos que da realidade ao que había nos papeis había dous mundos distintos, había moitisima enxeñaría financieira, como había en todo o grupo Puleva e en todo o mundo cooperativo, por iso custou e sigue custando sacala adiante, porque todos os días estamos tapando buratos.

“A compra de Leyma foi máis corazón que cabeza. A situación da empresa non era a que dicían os papeis e aínda estamos tapando buracos”

Agora que fala do mundo cooperativo, en Galicia estanse creando neste momento dúas grandes cooperativas. Como ve os proxectos de Clun e de Aira?
Neste momento aquí en Galicia están operando dous grupos moi fortes, dous nada máis: un é Lactalis e outro é Lactogal. Lactogal, a través de Lactogal España ten todo o grupo Celta e comercializa a través dunha empresa da que é accionista maioritario todas as primeiras marcas e toda a marca branca de Feiraco e de Corporación Peñasanta. Baixo o meu punto de vista, en poucos anos, só haberá dous grupos industriais e empresariais en Galicia, Portugal e Asturias, que serán por un lado Lactogal, que xa ten medio absorbido comercialmente a Feiraco e a Peñasanta e acabará de absorbelos totalmente, formando un gran grupo cooperativo; e haberá outro gran grupo industrial privado que é Lactalis.

Lactalis é unha empresa familiar, dos tres irmáns Besnier, que está pelexando contra o mundo cooperativo en toda Europa e que tamén loitará na península ibérica, porque dentro de pouco Celta, Clun, Aira e Central Lechera Asturiana serán todos o mesmo, é o futuro que teñen, tardarán un ano ou dous pero vai ser así se queren ter forza para poder competir con Lactalis. Quen vai gañar a batalla? Ningún, seguirán convivindo todos.

Almacén informatizado. Camilo Friol.

Almacén informatizado. Camilo Friol.

E Leite Río?
Nada, un anano. Seguirá coma sempre competindo á súa maneira contra dous grandes monstros que haberá en Galicia, xa os hai agora. Entre eles, entre Lactogal e Lactalis, xa está habendo e vai seguir habendo unha guerra total para sacarse clientes un ao outro. E Leite Río será un anano que estará polo seu lado cos seus 20 millóns de litros ao mes con marcas diferentes, con envases diferentes e con sistemas de venda diferentes. Eles están apostando por marca blanca e Leite Río non.

Pero iso nalgún momento non foi así?
Si, pero neste momento practicamente non comercializamos nada de marca branca. Temos distintas marcas, Río, Leyma, Cremosita ou Solar pero todas son marcas propias. O noso volume de marca branca, marca de distribución, pode ser neste momento un 5% cando chegou a ser o 70% hai só 3 ou 4 anos. Foi unha política nefasta, foi un erro e se tiveramos seguido nesa liña teriámonos arruinado. Entón foi cando decidimos centrarnos en producir con rendabilidade, pouco volume pero con rendabilidade, non ruído, non volume, senón rendabilidade. E levamos dous ou tres anos que nos vai moi ben, pasamos de perder a gañar cartos.

“Só envasamos un 5% de marca branca, cando hai uns anos era o 70%. Foi unha política nefasta e se tivéramos seguido, estariamos na ruína”

Eses problemas de mercado dos que falaba á hora de dar saída ao leite que se produce aquí son os que motivan que ás veces se deixe de recoller leite?
Neste momento no ano 2018 en Galicia non hai ningún tipo de problema. Hai unha recollida que se pode industrializar de sobra, non é necesario sacar leite barato para fóra se a industria instalada é capaz de comercializar a prezo interesante. Galicia produce o 40% do leite de España, que é deficitaria en termos produción-consumo, pero Francia e Portugal están metendo leite industrializado. Se non entrase ese leite a industria Galega estaría ao 70 ou 80% da súa capacidade.

A día de hoxe isto hai que analizalo desde dous puntos de vista, porque ten consecuencias a dous niveis. Con respecto á industria, o problema é a competencia do leite envasado que está entrando desde estes dous países, exclusivamente. E con respecto ao produtor, o problema para o gandeiro é a competencia do leite que entra tamén de Francia e de Portugal pero en cisternas, que vai sobre todo para queixerías pero tamén para UHT e que entra a un prezo máis barato que o prezo de venda que ten o gandeiro.

Nalgún momento vostede tamén trouxo leite de Francia en cisternas?
Son temas pasados, o que non podemos agora é mirar para atrás. Iso acabouse, iso foron tempos pero hoxe non se dá. Agora é un tempo novo onde efectivamente aumentou a produción en Europa pero non aumentou o consumo. España de momento consume máis ca produce, pero veñen excedentes de fóra, pero non os trae Leite Río.

“Hai que especializarse e nós centrámonos en envasar leite. Por iso temos a queixaría parada e o queixo mercámosllo a terceiros”

Por que Leite Río nunca deu o salto a producir derivados? Por que se conformou sempre con envasar leite?

Eu xa estiven no mundo dos derivados, con iogur Rueda aquí en Lugo e en Riotorto con Queixaría Rio. Ese mundo xa o vivín, pero creo que as industrias teñen que especializarse. Porque Danone vende moito imos facerlle competencia a Danone? Ese é un gran erro. Nós non imos competir nin copiar aos demais, imos especializarnos. Imos facer un produto que nos interese, que nos guste e que nos sexa rendible. E o resto que o fagan outros.

Nós centrámonos en envasar leite. Produciamos queixo e agora en vez de producilo comercializámolo, comercializamos queixo en barra e queixo galego, pero non o producimos nós, prodúceno terceiros para nós. Comercializamos un volume dunhas 30 toneladas ao mes, pero temos a queixaría parada porque hai que especializarse e as plantas teñen que ser monoproduto. Desta planta do Ceao, por exemplo, están saíndo 24.000 litros á hora con só tres persoas traballando. Ou é así ou non tés futuro, non subsistes, porque é o que hai polo mundo adiante.

liña envasado

Liña de envasado. Camilo Friol.

En máis dunha ocasión ameazou vostede con desmontar a outra planta do Ceao e levala fóra de Galicia para achegala aos centros de consumo. Segue con esa idea?
Iso está totalmente descartado agora mesmo. Esa planta á que te refires ten desde que se puxo en marcha hai 13 ou 14 anos un problema urbanístico que é basicamente un problema dos técnicos do Concello de Lugo. Esa planta está ao 20% da súa produción polo temor que existía, pero que agora xa non existe, porque a Xunta de Galicia dixo que non se pode tirar, e o que ten que facer o Concello de Lugo é modificar o Plan de Urbanismo, que está sen aprobar aínda.

Así que neste momento non está en risco pero tampouco está con todas as bendicións até que o Concello modifique o Plan Xeral e no momento en que o Concello modifique o PXOM e a planta se legalice iso vai ser un mundo totalmente distinto porque temos previsto un investimento de 20 millóns de euros para facer produtos de maior valor engadido, como é nata, batidos e tamén unha nave de industrias auxiliares.

Segue apostando logo pola nata?
Neste momento estamos sacando mensualmente de Galicia 500.000 litros de nata en cisternas, que basicamente van a Francia, Italia e Bélxica, pero estamos envasando tamén ao mes en botella case 200.000 litros na planta de Leyma.

Nas últimas protestas os tratores pecharon os accesos a esta planta e moitas veces bótanlle a vostede a culpa de todos os males do sector. Xa está acostumado a que o critiquen?
Iso son os sindicatos para ter algún motivo para que falen deles, para estar vivos. Se os sindicatos non lle botaran a culpa á industria estarían xa todos mortos.

Entón non é certo que as industrias pacten os prezos á baixa para mercar o leite máis barato aos gandeiros. Vostede non pacta os prezos con ninguén?

Ninguén pactou nin pacta os prezos con ninguén, ao contrario, hai unha competencia enorme entre uns e outros, entre os primeiros compradores e a industria. Ninguén pacta os prezos e baixo o meu punto de vista nunca se pactaron.

E tampouco hai acordos entre empresas para venderse leite? Non mantén vostede o acordo que tiña con Danone para subministrarlle leite?
Nós tivemos boa relación con Pascual, con Nestlé ou con Danone pero nunca tiven un acordo para subministrarlles leite. Pero estamos nun mercado libre e eu teño boa relación con todo o mundo, eu son un empresario totalmente aberto e que non me levo mal con ninguén e igual que poido venderlle leite a outra empresa, outra empresa pode vendermo a min cando o necesito. Por exemplo, en Nadal houbo empresas ás que lles sobrou leite e compréillelo porque me facía falla, ou ao revés, sen ningún tipo de problema.

“Leite Rio está asinando até 2019 a 29-30 céntimos máis calidades e cantidade. Non entendo contratos sen prezo para o 30% do leite”

Como ve os contratos. Están funcionando?

Eu os contratos véxoos como unha relación comercial positiva. Os contratos son un contrato mercantil de viabilidade tanto para o gandeiro como para a industria. O que non entendo é como se fai un contrato onde se pon o 70% do leite a un prezo e o 30% a outro, ao que saia. Nin entendo a quen os fai nin entendo a quen os asina, tanto por parte da industria como por parte do gandeiro nin tampouco por parte da Administración. Leite Río está asinando contratos até o 30 de marzo de 2019 a 29-30 céntimos máis calidades máis cantidades, é dicir, máis volume.

E como prevé a evolución dos prezos nos vindeiros meses?
O mercado o dirá, porque estamos no mercado. Pero o que si que ten unha incidencia moi negativa sobre o gandeiro é ese 30% sen prezo. A miña empresa ten un prezo estable até dentro dun ano. E hai outras empresas que tamén fan así, como Lactogal ou Entrepinares. Sen embargo hai outras que deixan un terzo sen fixar prezo e iso pode variar moito a media que finalmente cobra o gandeiro.

Considera logo que cun prezo estable o sector leiteiro ten viabilidade e futuro en Galicia?
Non hai que mirar máis que as estatísticas, hai menos gandeirías pero as explotacións seguen medrando e aumentando as vacas e os litros. O sector estase profesionalizando e vai seguir nesa liña, igual que todos os sectores. Non hai perigo de que o sector lácteo en Galicia desapareza, ao contrario. É certo que hai gandeiros que van pasar dificultades de rendibilidade porque son provedores de leite a industrias que non lles garanten un prezo estable, pero o resto non vai ter ningún problema. O gandeiro ten que negociar coa industria de xeito individual como empresario profesional que é e adaptar a súa produción ás necesidades da industria que lle recolle.

O gandeiro non pode ir en rabaño, ten que valorar individualmente se lle interesa producir litros ou calidades e producir o máis barato que poida, coas calidades que lle pida a industria e vender o máis caro que poida. Ese produtor profesional ten futuro e está medrando. Antes os gandeiros producían 1.000 litros diarios, agora temos algún de 15.000 litros cada dous días ou que enchen un trailer de 24.000 litros día si día non, iso é sinal de que lles pagamos ben e que lles é rendible o negocio.

“Consumir leite fresco pasteurizado debía ser de obrigado cumprimento para a etapa de crecemento”

A maioría das marcas, Leite Río tamén, están apostando neste momento por leites de maior calidade. Por que non acaba de asentarse por exemplo o consumo de leite fresco pasteurizado que representa Leyma Natura?
Hai un montón de anos, en pleno franquismo, cando se crearon as Centrales Lecheras como Coplesa en Lugo ou Leyma na Coruña, en todas as capitais de provincia consumíase daquela leite fresco en bolsa de plástico, que aguantaba tres días. Logo veu o mundo do tetra-brick que aguanta tres meses. Pero a substitución dun modelo de consumo polo outro é exclusivamente responsabilidade do consumidor, que apostou pola comodidade contra a calidade. O leite fresco pasteurizado debía ser, como en Europa, de obrigado cumprimento para a etapa de crecemento.

Desde 1 até os 15 anos todos os nenos e nenas debían tomar leite fresco pasteurizado. Por que non o toman? Por comodidade dos pais, que van un día ao supermercado e compran leite para todo o mes. Pero agora está habendo un pequeno movimento de amas de casa máis cultas que están apostando por darlle aos seus nenos leite fresco pasteurizado, que é leite de crecemento. É que de Francia para arriba non hai leite UHT e así son todos xigantes, e aquí todos ananos e gordos. Deben mentalizarse as familias e hai un movemento nese favor, que é moi lento pero que existe. Nós con Leyma Natura entre o que vendemos en Galicia e o que vendemos en Madrid estamos envasando uns 800.000 litros/mes, pero está medrando máis o mercado de Madrid que o de Galicia.

Cales son os principais mercados de Leite Río neste momento?
Todo España, as illas Canarias e agora, desde hai un par de anos, tamén África e Sudamérica. A introdución neses países foi pouco a pouco. Nós para Ceuta e Melilla xa hai moitos anos que mandabamos e agora viñeron outros países como Senegal ou Mauritania, onde estamos empezando pero onde xa hai 4 ou 5 furgóns rotulados de Leite Río para distribuir en dúas grandes poboacións, pero para vender medio millón de litros ao mes.

É rendible enviar leite a lugares tan alonxados?
Se non fora non o mandariamos, iso está claro. As marxes son máis ou menos as mesmas que nos quedan aquí. O que pasa é que efectivamente é complicada a loxística e de momento son pequenos volumes, non chega a ser un 10% da nosa produción o que exportamos, e que esa cifra medre non depende tanto de nós como de que neses países se xeralice o consumo de leite. Por exemplo, agora ven o mes do ramadán e en África hai un consumo enorme de leite.

E non pensa explorar a posibilidade do mercado asiático?
Eses dentro de pouco véndennos eles a nós o leite. É un mundo distinto onde cando ven a necesidade dun produto cómprano mentres non son capaces de producilo. Pero iso pode ser un ano ou dous, despois prodúceno eles. Tamén pasará co leite. O mercado chino é un mercado de consumo esporádico de leite mentres non o produzan eles, porque a súa mentalidade non é a de mercar fóra, é a de vender.

Non axuda ao consumo a moda que parece existir de substituír o leite por outras bebidas de soia ou arroz.
Todo se move no mundo da economía e as marxes que hai nesas bebidas son do 300%, mentres que os que hai no leite son do 3%, polo que a capacidade que teñen en gastar en márketing é enorme. E logo están os snobs. Esas modas teñen consecuencias sobre a industria láctea. Eu non teño nada en contra desas bebidas a base de auga, pero o alimento máis completo que existe é o leite de vaca. Eu non discuto que haxa persoas, eu mesmo, ás que lle senta mellor o leite sen lactosa, pero é o único inconvinte que pode ter o leite de vaca, porque despois a proteína é imprescindible para vivir. Máis que en razóns científicas ou médicas, a introdución desas outras bebidas está baseada en márketing puro.

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *

Solicitamos o seu permiso para obter datos estadísticos da súa navegación nesta esta web, en cumprimiento do Real Decreto-ley 13/2012. Si continúa navegando consideramos que acepta o uso das cookies. OK | Máis información