A colza é un dos cultivos en expansión en Europa xa que, está desprazando á soia como fonte de proteína para alimentación animal. O seu cultivo en Galicia tense ensaiado con éxito polo Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo e os requerimentos do pago verde da PAC abren unha oportunidade para este cultivo.
Requerimentos edafoclimáticos e fertilización:
A colza é unha planta herbáca anual da familia das crucíferas, que pode empregarse como forraxe dun único corte destinado a ensilar ou para a produción de gran.
Este cultivo non soporte temperaturas inferiores a -2 graos desde a súa nascencia ata o estado de catro follas, podendo resistir despois temperaturas de ata -10 graos en estado de roseta. As baixas temperaturas e os días curtos retrasan a súa maduración. Durante a floración non conveñen as temperaturas altas para que non se acorte o ciclo e se produza mellor formación do gran.
Pódese cultivar en calquera tipo de solo con Ph de 5,5 a 8, descartando os que encharcan ou os que forman costra impedindo a nascencia. A súa raíz pivotante prefire solos profundos e con boa drenaxe.
En canto á fertilización, responde ben aos aportes de fertilizantes orgánicos como o xurro. Para unha produción de 3.000 kilogramos de semente por hectárea e solos cun nivel de fertilidade medio, pódese seguir o seguinte plan de abonado: en fondo 30 kg/ha de N, 75 kg/ha de P205 E 75 kg/ha de K20. En coberteira, achegar 100 kg de nitróxeno por hectárea ao inicio da formación dos talos. No período de maior consumo de nutrientes (dende o inicio da formación dos talos ata a floración e maduración do froito), o aporte debe estar garantido. A colza é un cultivo esixente en xofre, e deben aportarse entre 50 e 60 kg de xofre por hectárea, polo que se recomenda utilizar superfosfatos que leven este nutriente na súa composición.
Control de malas herbas:
Debido a que a colza acada unha gran altura, de 65 a 90 centímetros, afoga moitas malas herbas e axuda ao seu control. Nas experiencias realizadas no CIAM ata a data non se utilizaron herbicidas para este cultivo. Sen embargo, sementeiras pouco densas ou mal establecidas poden requirir o emprego de herbicidas. As materias activas Metazacloro en preemerxencia e Propizamida en postemerxencia controlan especies gramíneas e de folla ancha.
Variedades e sementeira
Existen dous tipos de variedades de colza: variedades de inverno e de primavera, diferenciándose polo seu período de vernalización (horas de frío necesarias para florecer). A sementeira de outono deberase facer o máis cedo posible, preferentemente no mes de setembro, para que a colza alcance o estado de roseta (6 a 8 follas verdadeiras) antes de que cheguen as xeadas do inverno.
As sementes de colza son pequenas, o seu tamaño oscila entre 1,5 e 2 milímetros, polo que 1.000 sementes pesan de 4,5 a 5,5 gramos. Pódese empregar a mesma sementadora de cereal, xa sexa a convencional ou en sementeira directa. As sementadoras neumáticas van facer unha sementeira precisa en canto a dose e profundidade, mentres que as de chorrillo precisan unhas doses maiores. A profundidade recomendada é de 1 centímetro e a separación entre liñas de sementeira pode ser entre 24 e 40 centímetros. A dose de sementeira para a produción de gran é de 10 kilos por hectárea.
As labores de preparación do leito de sementeira son similares ás levadas a cabo para os cereais.
Colleita:
A colleita do gran é unha das operacións do cultivo que require máis atención, xa que as silicuas (onde se albergan as sementes) tenden a abrirse e pódense reducir considerablemente os rendementos se non se realiza nas mellores condicións e datas.
O momento óptimo de colleita debe realizarse cando os grans das silicuas centrais da pranta cambian a súa cor de verde a negro azulado, debido á redución do contido de humidade, oscilando entre o 9 e o 14%. Adiantar a colleita antes dese estado faría que moitas silicuas non desgranasen e unha colleita posterior faríanos perder gran parte do gran ao caer ao chan. A máquina de colleitar é a mesma que se emprega nos cereais, pero modificando os seguintes elementos:
-A velocidade do molinete debe ser menor ou igual que a velocidade de avance para que non se golpeen excesivamente as silicuas antes de entrar na máquina.
-A aproximación entre o cilindro e o cóncavo debe ser de 1 a 1,5 milímetros para que non pasen silicuas sen desgranarse.
-O caudal de aire tamén deberá regularse ao mínimo para evitar a expulsión da semente pola parte traseira da máquina.
Manexo fitosanitario, enfermidades e pragas
Aínda que nos ensaios realizados en Mabegondo e na Pobra do Brollón non se detectaron pragas e enfermidades salientables neste cultivo, podería sufrir danos polas enfermidades habituais en Galicia noutras crucíferas, como son:
Mancha negra da colza (Alternataria sp.): Recoméndase destruír os restos de cultivos anteriores, utilizar alternativas que distancien crucíferas susceptibles, eliminar crucíferas espontáneas que poidan servir de hóspede e utilizar variedades resistentes.
Pé negro da colza (Phoma lingam): A rotación do cultivo cando menos cada tres anos é esencial. Tamén é conveniente que non queden restos do cultivo na superficie do chan.
Hernia da col (Plasmodiophora brassicae)
Gurgullos: Son posibles os ataques do gurgullo do talo, o gurgullo da xema terminal e do gurgullo das silicuas.
Falsa potra (Ceurthorrrhynchus pleurostigma): As larvas viven nas raíces e ocasionan nódulos semellantes aos da potra. Para o control é importante a rotación e a destrución dos nódulos.
Pulguillas: A pulguilla da colza e a da col pódense tratar con deltrametrin.
Rendemento e valor nutritivo:
As experiencias realizadas no CIAM co cultivo de colza foron para a produción de grao. Como media do rendemento de 16 variedades de inverno na localidade de Mabegondo obtivéronse 4 toneladas por hectárea e na Pobra de Brollón unha media de 2,2 toneladas. A composición media da semente de colza procedente dos ensaios do CIAM expresada en porcentaxe sobre a materia seca é como segue: materia orgánica (95,5-96,6%), proteína bruta 14,1 a 19,9%, fibra ácido deterxente 17,1 a 28,5%, fibra neutro deterxente 18,4 a 34,5% e extracto etéreo de 41 a 51%.
A planta de colza pódese tamén ensilar para forraxe en calquera momento do seu ciclo, preferentemente tras a floración. O seu elevado contido en humidade e as dificultades para o presecado, aconsellan o uso de conservantes tipo ácido fórmico, para garantir unha boa fermentación.
Como valores medios da composición e valor nutricional da colza en tres estados fenolóxicos, pódense tomar os da seguinte táboa do INRA francés: