¿Como se está notando o efecto da selección xenómica no vacún de leite?

A selección xenómica en bovino de leite disparou o progreso xenético da cabana española de vacún de leite nos últimos anos. Así se puxo de manifesto nas xornadas “Xenómica para a mellora da produción e a xestión da biodiversidade”, celebradas a pasada semana na Facultade de Veterinaria de Lugo. Nelas o responsable do Departamento Técnico de CONAFE, José Antonio Jiménez Montero, explicou os avances que está a implicar a xenómica para o progreso xenético da cabana de vacún de leite.

A aplicación da selección xenómica, que a nivel práctico de granxa realízase mediante o xenotipado das tenreiras e o uso de touros xenómicos, permite coñecer o potencial xenético (produtividade e saúde medidos en caracteres ICO) tanto de pais como de vacas nais antes de realizar os acoplamentos, así como a posible existencia de xenes recesivos e outra información de interese.

Ademais, a xenómica permite acurtar o intervalo xeracional e acelerar o progreso xenético, completando o proceso en 2 anos desde que nace un semental xenómico ata que nace a seguinte xeración de sementais. Antes da “era xenómica” este proceso duraba un mínimo de 6 anos, de forma que cando un touro obtiña a súa primeira proba tomábase a decisión de usalo como pai se sementais.

O progreso xenético que está a supor a xenómica en España reflíctese no seguinte cadro, duplicando o ICO medio dos touros españois desde os anos 2009 e 2010:

Case o 65% das inseminacións son con touros menores de 5 anos

Os touros xenómicos, a pesar de contar con menor fiabilidade que os touros probados -un 70% fronte a un 95% no caso dos segundos- están a desprazar cada vez máis aos touros probados nos acoplamentos debido ao seu maior nivel xenético.

Así, segundo os datos achegados por José Antonio Jiménez, no caso de España comparáronse os 50 mellores touros xenómicos dunha avaliación concreta que tiñan un ICO medio de 4.166 puntos, mentres que no caso dos touros probados -con máis de 80% de fiabilidade- situábase nunha media de 3.516 puntos. É dicir, unha diferenza de ICO de 650 puntos.

Segundo os datos de avaliacións previas de CONAFE, só un 5% dos xenómicos cae máis de 584 puntos unha vez que son probados. Por tanto, a maioría dos touros xenómicos desa listaxe terán unha proba de descendencia igual ou superior á dos mellores touros probados. En todo caso, para minimizar o risco concreto dun touro cuxa proba varíe moito, a súa recomendación foi “diversificar o risco, utilizando en cada gandaría varios touros diferentes”.

O uso de touros xenómicos en España é xa unha técnica maioritaria en España: se en 2010 apenas o 20% dos acoplamentos realizábanse utilizando seme de touros menos de 5 anos, o pasado ano xa supuxo preto do 65% dos acoplamentos.

Este progreso xenético está a traducirse en rabaños de vacas que están a mellorar tanto os caracteres produtivos (quilos de leite, de graxa e de proteína), como os de tipo e funcionais, como lonxevidade, días abertos e reconto de células somáticas, aínda que nalgún destes últimos de forma máis lenta debido a que son caracteres de menor herdabilidade ou sobre os que se está exercendo menor presión de selección.

Case 600 puntos ICO de diferenza entre as gandarías que realizan recría xenómica e o resto

Outro dato que achegou José Antonio Jiménez é que, nun estudo realizado coas mellores gandarías de CONAFE por ICO, aquelas que realizaron recría xenómica desde 2014 -con xenotipado das mellores tenreiras, seleccionándoas para a recría- incrementaron substancialmente o seu ICO medio con respecto ao resto de gandarías TOP. Así, se no ano 2014, cando iniciaron o programa de recría xenómica, situábanse uns 450 puntos ICO por encima das outras, dous anos despois, en 2016, esa diferenza era de case 600 puntos ICO.

“E non debemos esquecer que o valor en euros dun punto ICO pode oscilar entre os 8 e os 15 céntimos de euro. Por tanto, a diferenza supón entre 151 e 283 euros máis de potenciais ingresos a maiores por cada femia nada en 2016”, explica José Antonio Jiménez.