“Prevaleceu un tipo de agricultura ecolóxica de exportación, para elites, e de altos custos”

Entrevista a Juan Manuel Martínez Valdez, experto internacional no método biointensivo de cultivo de alimentos e presidente de Ecoloxía e Poboación (ECOPOL). Este divulgador mexicano estará do 5 ao 8 de abril en Galicia, impartindo un curso sobre o método biointensivo

Publicidade
“Prevaleceu un tipo de agricultura ecolóxica de exportación, para elites, e de altos custos”

Juan Manuel Martínez Valdez

Juan Manuel Martínez Valdez é presidente da asociación sen ánimo de lucro mexicana Ecoloxía e Poboación (ECOPOL) e un experto internacional no método biointensivo de cultivo de alimentos.

Este divulgador mexicano estará do 5 ao 8 de abril en Galicia, impartindo un curso sobre este método, unha actividade organizada pola organización ecoloxista Amigos da Terra.

De onde vén a túa vinculación co sector agrario e coa agricultura ecolóxica?
O meu traballo en Saúde Publica mantívome en contacto cos principais problemas de saúde da poboación mexicana, e un dos máis importantes antes e agora é a desnutrición. Concluín que unha solución sería que as nais producisen alimentos para os seus fillos; por esa razón ensaiei 5 métodos de produción de traspatio e así coñecín o Método Biointensivo de cultivo. Ao usalo comprobei as súas bondades, púxenme en contacto con John Jeavons, o seu creador, capaciteime con el e desde 1983 somos socios na difusión deste método

En que consiste o método de cultivo biointensivo e que o diferencia doutros métodos ecolóxicos (Biodinámico, permacultura, etc.)?
Simplificándoo moito podemos dicir que as diferentes correntes da agricultura orgánica transitan basicamente cara ao mesmo propósito: a produción de alimentos limpos sen agredir ao solo.

Neste sentido, o Método Biointensivo pode definirse como Agricultura Orgánica Sustentable a Escala Humana. Destaco aquí dous termos: o primeiro a Escala Humana, é dicir, que todo neste método é manual, non usamos ningún tipo de maquinaria e por tanto de combustibles fósiles, e iso lévanos ao segundo: Sustentabilidade. Ata onde eu sei este método é o único que traballa nese sentido.

 “A nosa meta é producir nun espazo pechado o máximo de alimentos de forma sustentable”

A nosa meta é producir nun espazo pechado o máximo de alimentos para nós e o chan sen importar insumos; é dicir producindo ao mesmo tempo alimentos para nós e materiais para a composta. Para iso contamos cunha formula moi simple que chamamos 60-30-10 e que probamos e perfeccionamos por anos.

Grazas ao anterior, o Método produce de 2 a 6 veces máis que a agricultura convencional con ata o 88% menos auga pois sabemos que a cantidade de auga que se pon no chan non é o máis importante pero si o é a capacidade dos solos para filtrala (dobre escavación), retela (materia Orgánica) e impedir a súa evaporación (sementeira próxima ou mulch vivente), con menos abonos, menos enerxía. Usamos os insumos naturalmente existentes en toda comunidade rural, producindo solos 60 veces máis rápido que a natureza

Para lograr o anterior o método baséase en 8 principios: Uso de compost, escavación profunda do solo, sementeira próxima, asociación e rotación de cultivos, uso de sementes de polinización libre, produción de calorías, produción de carbón e integralidade.

Como se abordan neste método o abonado dos cultivos?
O noso abono principal é o compost Biointensivo que é vexetariano; é dicir, que non contén ningún insumo de orixe animal e aínda así ten unha moi boa proporción carbono-nitróxeno de 25-35 a 1.

Cando a análise de chan ou a observación de bioindicadores fannos saber deficiencias de micronutrientes, usamos preferentemente os accesibles na contorna e se se indican sulfatos aplicámolos pero unha soa vez. Por esa razón nalgúns países chaman ao noso método agricultura ABC (Agricultura de Baixo Custo).

 “Este método logra producir de 2 a 6 veces máis que a agricultura convencional con ata o 88% menos auga”

E como se realiza o control das “malas herbas”?
A alta produtividade do método e a mellora constante do chan débense a que os 8 principios do método están pensados para lograr unha alta produción e á vez unha mellora constante do solo, non ter “malas herbas”, previr a aparición de pragas, etc.

Por exemplo, temos poucas malas herbas porque non usamos esterco, que é unha fonte constante de “voluntarios”. Por outra banda, a sementeira próxima ou directa conforma un “mulch vivente” que as limita.

Que carencias de formación adoita detectar na formación dos agricultores ou gandeiros que apostan pola agroecoloxía? Falta coñecemento científico?
Eu non diría que aos nosos amigos agricultores e gandeiros que apostan pola agroecología lles falta coñecemento ou práctica, sinxelamente están procurando solucións por vías distintas. Moitos destacados agroecoloxistas son os meus amigos e temos máis coincidencias que diferenzas. Neste sentido, o meu soño é que nalgún momento todas as correntes da agricultura orgánica coincidamos e conformemos unha soa liña de traballo, robusta e universal.

Adóitase criticar da agricultura ecolóxica que é menos produtiva que a convencional e que os prezos destes produtos son inalcanzables para unha gran maioría da humanidade. O método biointensivo contribuiría a solucionar estes inconvenientes?
O Método Biointensivo pode producir ata 24 quilos de leituga ou 34 de papas por metro cadrado e cantidades tamén moi altas dos demais cultivos en base á mellora constante do chan e das habilidades do horticultor.

 “O da baixa produtividade da agricultura orgánica é un mito”

Por tanto, o da baixa produtividade da agricultura orgánica é un mito, unha falso paradigma e aquí si falta coñecemento. En resposta a quenes cren que só a agricultura a gran escala é produtiva, John Jeavons di que en América Latina e África o 75% dos alimentos que consumimos proveñen de pequenas parcelas agrícolas, pois a agricultura industrial produce para alimentar ao gando.

Os “altos” custos dos produtos orgánicos débense en parte a que prevaleceu un tipo de agricultura orgánica de exportación, para elites e entrecomillo altos porque nos produtos non orgánicos hai custos ocultos, as externalidades, que se tivesen que contemplarse inclinarían a balanza ao lado contrario. Noutras palabras, se á cebola ou ao tomate convencional se lle engadisen os custos dos danos ao ambiente e á nosa saúde, o seu prezo sería moi superior ao dos produtos orgánicos

¿Podería a agricultura ecolóxica co método biointensivo garantir o subministro de alimentos a unha humanidade que na súa maioría xa vive en cidades e que está desligada da produción de alimentos?

Cultivo bioinensivo en Syafalla, en Perú, a 4.500 metros de altitude.

Cultivo bioinensivo en Syafalla, en Perú, a 4.500 metros de altitude.

A resposta é complexa como cada unha das variables que concorren na produción. Certo que a tendencia da poboación mundial é concentrarse nas cidades pero os que quedan no campo poderían producir moito máis en pequenos espazos e hai unha crecente corrente para producir nas mesmas cidades, en calquera espazo dispoñible, pero é improbable que calquera método de agricultura poida asumir esa responsabilidade que é tarefa de todos. O Método Biointensivo pode achegar solucións pero seriamos arrogantes se afirmásemos ser “a Solución”.

“Os altos custos dos produtos orgánicos débense en parte a que prevaleceu un tipo de agricultura orgánica de exportación, para elites”

Que espera do curso que vai impartir en Galicia?
Facer moitos amigos dispostos a cuestionar os seus paradigmas e probar que todo o anterior é posible cun pequeno investimento, non financeiro senón de vontade e traballo intelixente.

Algo máis que queira engadir?
Para min a agricultura orgánica é un estado de consciencia, non abonda con saber como producir alimentos sen danar ao ambiente, senón que é tanto ou máis importante ter unha consciencia clara tanto do como, do porqué e para qué. As consecuencias de non ter iso claro son evidentes pois a humanidade nunca estivera máis colonizada e enferma que agora e na miña opinión isto débese entre outros moitos a tres factores:

1. A perda de valores na agricultura, a perda de cultura agrícola e alimentaria, a globalización dos hábitos alimentarios e a indiferenza das autoridades locais por manter a nosa soberanía cultural e intelectual.

2. Os solos do mundo están degradados, contaminados, desnutridos e maltratados, a saúde do chan está ligada á nosa, á dos nosos cultivos e gando.

3. A industrialización dos alimentos é actualmente o negocio máis grande e conforma unha rede mundial de intereses e fluxo de recursos no que o máis importante é o beneficio económico para as transnacionais dos alimentos; a nosa saúde e a do solo non son parte da ecuación.

O Método Biointensivo é unha alternativa viable de produción orgánica que permite ás nosas familias rachar a dependencia, o acceso a alimentos sans e nutritivos, unha mellor saúde e á vez contribuír a un mellor ambiente. O método úsase actualmente en 153 países por máis de 3 millóns de persoas e mostrou ser adaptable a cada ecosistema, tipo de chan e cultura.

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *

Solicitamos o seu permiso para obter datos estadísticos da súa navegación nesta esta web, en cumprimiento do Real Decreto-ley 13/2012. Si continúa navegando consideramos que acepta o uso das cookies. OK | Máis información