Galego
O xénero Vespula forma parte da Familia Vespidae ou véspidos (avespas), comprenden moitas especies que poden provocar reaccións alérxicas ao veleno que inoculan ao picar.
As especies máis coñecidas, xa sexa pola súa abundancia ou por certas particularidades do seu ciclo biolóxico, son Vespula vulgaris (avespa común), Vespula germanica, Vespula austriaca (avespa cuco) e, en Galicia e na Cornixa Cantábrica, a Vespa Velutina, unha especie exótica que está en expansión.
As avespas defenden con enorme agresividade tanto a comida que colleitaron como o avespeiro. Xeralmente Vespula é un xénero moi agresivo e adoita picar en repetidas ocasións á menor provocación.
O aguillón sitúase no extremo posterior do corpo das femias e leva unhas glándulas anexas que producen veleno. A picadura das avespas resulta máis ou menos molesta, segundo a zona e a sensibilidade da vítima. En casos de sensibilidade máxima poden producirse choques anafilácticos, que de non tratarse rapidamente poden chegar a ser mortais.
A diferenza do que ocorre coa picadura das abellas e abellóns (Apoideos), tras a cal o aguillón queda suxeito á pel, as avespas son capaces de retraelo con facilidade e non o perden.
Cando e como se producen?
A maioría de picaduras prodúcense durante os meses de verán (maior poboación de avespas e maior exposición das persoas), aínda que non é inhabitual observar picaduras fóra desta estación.
Como se produce a alerxia?
As persoas alérxicas desenvolven anticorpos (defensas) da clase IGE contra o veleno. En posteriores picaduras (novas exposicións ao veleno) a resposta alérxica produce síntomas, de gravidade variable.
Que síntomas produce?
As reaccións alérxicas a picaduras adoitan ser de tres tipos:
– Reaccións localizadas ao redor da picadura: con inflamación da zona (máis de 10 cm de diámetro) e dor, xeralmente persistentes máis de 24 horas. Non adoita indicarse a inmunoterapia. A maioría de reaccións locais requiren exclusivamente a limpeza da ferida (con auga e xabón) e a aplicación de frío local (diminúe a edema e actúa como analxésico).
Nos casos máis graves poden indicarse antihistamínicos e/ou corticoides.
-Reaccións xerais (prevalencia 2.3% en poboación rural): urticaria, edema, afogo, baixadas de tensión arterial, inestabilidade, ata chegar á reacción anafiláctica e o choque, que son os cadros clínicos máis graves (Entre 1 e 5 mortes ao ano por cada 10 millóns de persoas).
-Reaccións retardadas: máis raras e nas que non se indica a inmunoterapia.
Recomendacións para o paciente con alerxia ao veleno de himenópteros:
Na maioría de ocasións os insectos pican ao sentirse ameazados. Evite:
-A proximidade dos seus niños, colmeas.
-Realizar espaventos se algunha avespa se lle achega.
-Que os seus familiares manipulen os niños. A súa agresividade aumenta coa calor e ao defender comida ou bebida doce (especialmente refrescos), cos perfumes e cheiros fortes.
Evite:
-Comer ao aire libre
-Manipular colectores de lixos.
-Realizar actividades de xardinaría.
-Ir descalzo/a ou con sandalias.
-Colonias, perfumes, ambientadores, etc.
-As roupas folgadas e de cores vivas.
-Deixar a roupa ao aire libre (en todo caso, debe sacudila antes de usala).
Antes de iniciar a condución dun vehículo asegúrese de que non hai insectos no mesmo, conduza coas xanelas pechadas.
En caso dunha picadura por avespa:
-Mesmo sen ser alérxico, recoméndase non permanecer na zona, xa que as feromonas de alarma liberadas durante o ataque poderían inducir novas picaduras doutras avespas.
-Use a medicación que lle indicou a súa alergólogo
-En caso se reacción alérxica xeral, acuda rápido ao médico ou servizo de URXENCIAS máis próximo. Tras realizar o diagnóstico adecuado o ALERGOLOGO valorará a necesidade de tratamento:
-INMEDIATO: xeralmente con ADRENALINA autoinxectable en caso de reaccións graves. Aconséllase que o paciente que sabe que é alérxico a leve canda el. Atrasar o uso de adrenalina utilizando outros fármacos (corticoides, antihistamínicos) pode provocar a morte do paciente. Pero a adrenalina pode non ser suficientemente efectiva en reaccións moi graves, incluso o paciente pode esquecer levala encima: por tanto este fármaco non pode garantir unha seguridade absoluta en caso de novas picaduras.
-PREVENTIVO: mediante INMUNOTERAPIA específica, único tratamento capaz de bloquear os síntomas en caso de novas picaduras (de feito as doses máximas adoitan ser equivalentes a dúas picaduras).
¿É o veleno da Vespa Velutina máis daniño?
Ante as numerosas noticias aparecidas nos medios de comunicación nos últimos meses acerca das reaccións adversas asociadas a picaduras de “Vespa velutina” e, dada a alarma social que esta información xerou, o Comité de Alerxia aos Himenópteros da SEAIC emitiu un comunicado no que aclara que:
“1.- Desde a aparición de Vespa velutina en España no ano 2010 só comunicáronse algúns casos esporádicos de reaccións alérxicas a este insecto.
2.-Nos últimos anos non constatamos un aumento das consultas alergolóxicas pola picadura deste himenóptero, mesmo naquelas zonas onde este insecto está asentado e as súas colonias establecidas. Ademais, non hai evidencia de que o risco da súa picadura sexa maior que o presentado por outras especies de véspidos.
3.-Da análise do veleno de Vespa velutina verificouse que a súa composición é semellante á do veleno do avespón autóctono: Vespa crabro e doutras especies de véspulas. Por iso, no hipotético caso de alerxia ao seu veleno, consideramos que a inmunoterapia cos extractos dispoñibles de mestura de véspulas, protexería a estes pacientes.
4.-Na actualidade carecemos dunha proba “in vivo ou in vitro” que, aplicada na poboación xeral, determine que individuos manifestarán alerxia, tras a súa picadura ou a doutro himenóptero.
5.-Reiteramos a necesidade de valoración alergolóxica para aqueles individuos, que tras a picadura deste ou doutro himenóptero, experimenten unha reacción alérxica xeneralizada, ademais de procurar atención médica inmediata no momento da devandita picadura.
Por todo o anterior o Comité de Alerxia a Himenópteros manifesta que, desde un punto de vista estritamente médico e alergolóxico, non hai motivo para a alarma social xerada pola aparición deste véspido na nosa poboación de himenópteros”.
