“Hai gran demanda de própole pero a recolección en España é moi escasa”

Entrevista a Félix Adanero Jorge, autor dunha tese pioneira en España sobre o própole, un produto elaborado de forma natural polas abellas e que ten múltiples aplicacións no campo do medicamento e alimentario.

“Hai gran demanda de própole pero a recolección en España é moi escasa”

Félix Adanero Jorge. Foto: Diario de León

O investigador Félix Adanero Jorge expuxo recentemente na Universidade de León a súa tese doutoral cun traballo que descifra os segredos e caracteriza os própoles de Castela e León por primeira vez. Trátase dun traballo pioneiro en España no que estuda diferentes mostras deste produto que desde fai miles de anos foi utilizado pola humanidade con fins medicinais.

Por que decidiches estudar o mundo do própole, centrando a túa tese neste produto?
Coñecín este marabilloso produto no ano 1992, cando empecei a miña licenciatura de Farmacia, a través dun amigo apicultor do meu pobo (Nieva – Segovia-) e desde entón intereseime por el ata tal punto que terminei facendo unha tese doutoral coa intención de apoiar ao sector apícola en aspectos nunca antes estudados, sobre todo en Castela e León, como era a caracterización deste produto.

Fálase do própole como un medicalimento. Por que razóns?
Está nese lugar ou caixón de xastre dos complementos alimenticios, onde non se pode clasificar como alimento (que achega nutrientes, vitaminas, minerais) nin como medicamento (que serve para tratar enfermidades), así que poderiamos denominalo tal cal medicalimento ou alicamento, onde se considera un alimento con propiedades beneficiosas para a saúde. Nalgúns países considérano medicamento, outros considérano alimento, outros produto natural. Eu teño as miñas dúbidas, pero de ningunha maneira catalogaríao como un alimento.

Como é o proceso de elaboración do própole por parte das abellas e que funcións cumpre dentro da colmea?
Determinadas abellas da colmea (pecoreadoras de própole) encárganse de recoller materia prima oleo-gomo-resinosa de exudados de plantas próximas ao colmear para levalo á colmea onde as esperan outras abellas (cementadoras) que descargan esas “resinas”, mestúranas con cera e secrecións salivares propias, para elaborar finalmente o produto final que coñecemos como própole.

As abellas utilízano cunha dobre finalidade inseparable: barreira física e antimicrobiana. As súas utilidades dentro da colmea son entre outras: consumo de própole polas abellas, desinfección de celdillas e da propia colmea, redución da piqueira, fixación de cadros e marcos na propia colmea, peche ou selado de gretas, fendas, etc., ou momificación ou propolización de cadáveres de intrusos na propia colmea, cando a abella non pode sacalos.

“A recolección de própole en España é moi escasa”

España é un país claramente deficitario en produción de própole. Cando pode alcanzar o prezo medio? De onde o importamos neste momento?
España non é deficitaria en produción, senón en recolección, que é moi escasa, a pesar da cantidade de empresas que comercializan produtos a base de própole no noso país. Respecto do seu valor, non me atrevo a dar un prezo medio dado que depende de moitos factores entre os cales está a presenza dalgúns contaminantes. As grandes empresas que comercializan produtos a base de própole importan directamente extractos cos que elaboran os seus produtos, non própole bruto.

Que características se piden no mercado para adquirir própole?
En España deben cumprir coa normativa vixente de calquera alimento: límites para metais pesados, exento de determinados contaminantes, etc. Pero non temos norma de calidade que regule a súa produción, polo que non existen uns parámetros que haxa que cumprir para producir ou comprar própole.

A existencia dunha vexetación resinosa na contorna das colmeas é fundamental para que as abellas poidan elaborar este produto. Que especies serían as máis idóneas?
Do mesmo xeito que para a produción de mel, pole, cera, etc., para o própole a vexetación da contorna do colmenar (3 Km aprox.) é moi importante para que exista unha adecuada produción, non existindo especies idóneas, xa que en función dun tipo ou outro de vexetación, obteríanse própole con características diferentes.

Espatula con propóleos extraido por el raspado sobre los cabezales

Espatula con propóleos extraido por el raspado sobre los cabezales

Algunhas das especies vexetais que pode utilizar a abella como materia prima para elaborar própole poden ser o álamo negro (Populus nigra), o castiñeiro (Castanea sativa), algunhas queirugas (Erica sp.), salgueiras (Salix sp.), bidueiras (Betula sp.), carballos (Quercus sp.), algunhas especies de cardos (Centaurea sp.), etc.

Na túa tese tamén falas de que se deben dar unhas condicións ambientais de temperatura para que as abellas produzan própole. Cales serían?
Iso varía en función da climatoloxía, onde se sitúen as colmeas. Dado que para que as abellas elaboren própole precisan de fontes vexetais que produzan exudacións ou secrecións viscosas (oleo-gomo-resinas), segundo a literatura consultada, temperaturas propias de climas tépedos onde poidan manexar a resina con facilidade (21-28ºC).

O método de extracción é clave tamén para a calidade deste produto. Cal recomendarías?
Tanto reixas como mallas plásticas son moi utilizadas. Non se recomenda recoller o própole de raspado para a súa comercialización.

“As mallas plásticas e as reixas son o método de extracción máis utilizado”

A presenza de residuos de tratamentos e de metais é outro indicador da calidade do própole. Que pautas debería seguir o apicultor e cales son os límites?
O apicultor é un gandeiro que aplica tratamentos con medicamentos veterinarios onde debe respectar a dose de uso así como o tempo de espera dese medicamento antes de recoller ou utilizar o produto apícola de interese.

Da mesma forma debe sempre levar a cabo e manter unhas boas prácticas de manipulación apícolas (hixiene, coidado da colmea, tratamento con produtos autorizados, etc.).

Existen varios regulamentos europeos que regulan devanditos límites en función do tipo de tratamento a empregar. En canto ao contido en metais pesados, sucede o mesmo; que por exemplo para o chumbo en complementos alimenticios sería de 3 ppm.

E para poder tomar própole para consumo humano, ¿Que recomendacións se deberían seguir?
O primeiro que debemos facer é consumir un produto autorizado e controlado, que nos asegure que cumpre con todas as garantías sanitarias, isto é, que ten un rexistro sanitario.

“O própole nunca debería consumirse en bruto”

Logo debemos asegurarnos de que non estamos a tomar algúns medicamentos que podería interaccionar co seu consumo, por exemplo algúns anticoagulantes ou algúns antidepresivos ou ansiolíticos, etc.. Tampouco estaría recomendado o seu consumo en mulleres embarazadas nin en lactación nin en nenos menores de 4 anos. Por suposto non se debe consumir própole bruto, sempre procesado (en forma de extractos, xarope, etc.); non se debe exceder o 300 mg de extracto de própole ao día (150 mg para nenos); haberá que asegurarse que un non é alérxico a este produto.

Se temos un extracto ou tintura, a mellor forma de tomalo é mesturalo con mel puro e fresco (dun apicultor coñecido) do ano.

En que novas aplicacións do própole está a traballarse?
Hai moitos campos abertos, sobre todo en investigación de os compostos presentes en própole con fins medicinais.

Vas seguir investigando as propiedades deste produto?
Si claro, teño pensado continuar pero é duro non ter financiamento nin proxectos neste país nin nesta comunidade (Castela e León); sen embago, xa me custeo do meu peto as asistencias a congresos, conferencias internacionais, etc.

Algo máis que queiras engadir?
Indicar que en Galicia, desde o mes de Outubro, levan facendo xornadas sobre própole enfocadas a apicultores e outros sectores interesados en saber un pouquiño máis sobre o produto (historia, produción, lexislación, apiterapia, obradoiro práctico de elaboración de produtos con própole) onde a través das asociacións de apicultores podedes solicitar e apuntarvos se vos interesa o tema.

Recomendacións para a recolección de própole

Deixa unha resposta

O teu enderezo electrónico non se publicará Os campos obrigatorios están marcados con *

Solicitamos o seu permiso para obter datos estadísticos da súa navegación nesta esta web, en cumprimiento do Real Decreto-ley 13/2012. Si continúa navegando consideramos que acepta o uso das cookies. OK | Máis información