Galego
O pole é un auténtico superalimento, con numerosos compostos bioactivos que son beneficiosos para a saúde humana. Esta é unha das conclusións dos estudos que está a levar a cabo o Grupo de Investigación Recoñecido (GIR) Técnicas de Separación e Análise Aplicada (TESEA) da Universidade de Valladolid (Uva), en colaboración co Centro Apícola Rexional de Marchamalo, centro adscrito á Junta de Comunidades de Castela-A Mancha.
O doutor en químicas pola Universidade de Valladolid e investigador do TESEA, José Bernal del Nozal, presentou en recentemente celebrada Feira Apícola Internacional de Pastrana (Guadalaxara) un relatorio sobre “Compostos Bioactivos do Pole de Abella”. Conel falamos para coñecer os resultados das súas investigacións.
Que che levou a investigar sobre o pole de abella?
O noso grupo (TESEA; Técnicas de Separación e Análise Aplicada) leva máis de 30 anos dedicado ao estudo de produtos apícolas, sempre en colaboración co centro de Marchamalo (Guadalaxara), posto que nós traballamos na área da Química Analítica e o que facemos é apoiar as súas investigacións, ao mesmo tempo eles fornécennos as mostras que usamos para levar a cabo distintos proxectos de investigación.
Como recentemente constatouse unha desaparición inusual das abellas, sinalouse como unha das posibles causas o déficit nutricional, polo que pensamos en abordar o estudo daqueles compoñentes que puidesen diferenciar as distintas achegas nutritivas das diferentes plantas.
Ao mesmo tempo e tendo en conta a situación de seca, pensamos en examinar algúns compostos relacionados co estrés hídrico, iso motivounos a solicitar un proxecto, que está en fase de execución, dedicado a buscar algúns compostos bioactivos tratando de achegar datos que poidan resultar de interese para os investigadores dese despoboamento. No noso grupo levamos bastante tempo estudando produtos apícolas entre os que sempre estivo incluído o pole de abella.
Cales son os principais compostos bioactivos que presenta este produto?
Publicáronse estudos onde se determinaron moi diversos grupos de compostos, sendo os máis destacados os grupos de proteínas, péptidos e aminoácidos, o dos lípidos (acedos graxos), e os compostos fenólicos e carbohidratos, e xa en menor medida as vitaminas, minerais, e os glucosinolatos cos seus produtos de degradación.
Gustaríame destacar, que nun dos nosos traballos atopamos resveratrol -un composto fenólico que se atopa presente na vide (uvas negras e en produtos derivados como o viño tinto), e que conta con diversas propiedades beneficiosas para a saúde- en pole de abella en niveis superiores ao mg/kg, e este feito non fora publicado ata a data.
“Atopamos resveratrol no pole de abella”
Ademais, gustaríame remarcar que o pole de abella remítese como “o único alimento absolutamente completo”, xa que contén os 22 aminoácidos esenciais necesarios para o organismo humano, e que á súa vez é un dos alimentos que se atopan na natureza máis rico en vitaminas.
Que beneficios poden achegar para a saúde humana?
Antes de nada, quixera aclarar que os beneficios non son directamente atribuíbles ao pole de abella, senón aos compostos bioactivos que contén. Unha vez dito isto, atribuíronselle numerosos beneficios para a saúde, como pode ser a actividade antioxidante, anti-inflamatorias, anticanceríxena, anti-bacteriana, anti-fúnxica, e efectos positivos para combater a arterioesclerose.
“Está demostrado o efecto saudable dos compostos bioactivos do pole de abella”
Pero cabe destacar que na maioría dos casos fan falta facer estudos/ensaios clínicos para poder demostrar estes efectos saudables de maneira inequívoca. Resumindo, está máis que demostrado o efecto saudable dos compostos bioactivos, de maneira individual, que contén o pole de abella, pero o que non foi estudado en detalle aínda son os efectos que ten sobre a saúde o consumo de pole de abella.
Como varían estes compostos bioactivos segundo o tipo de especie vexetal da que procedan?
A composición do pole de abella en xeral, e dos compostos bioactivos en particular, depende de varios factores non só do tipo de especie vexetal do que proceda, como pode ser das condicións climáticas, o tipo de solo, as prácticas agrícolas e apícolas, e mesmo o tratamento que se lle dea ao produto durante o seu almacenamento ou procesado previo á súa comercialización.
Hai numerosos estudos xa publicados onde se trata en detalle este tema. No noso caso particular e é do que podo falar máis en detalle, realizamos recentemente estudos previos para determinar algún destes compostos bioactivos, como son os glucosinolatos e os seus produtos de degradación ou o resveratrol, onde constatamos diferenzas significativas entre as mostras de pole de abella analizadas. Este feito levounos a querer continuar con esta liña de investigación e solicitar axuda para realizar un estudo máis completo, ampliando o número de mostras e de compostos bioactivos (betaínas) co fin de atopar as plantas que máis compostos deste tipo achegan dado que son micronutrientes esenciais para os polinizadores. Iso é o que pretendemos examinar, para o que precisamos de pole ben seleccionado
Que outras diferenzas detectaches no estudo dos compostos bioactivos do pole de abella?
Remitíndome á resposta anterior, os estudos que levamos ata agora foron desenvolvidos cun número pequeno de mostras de pole de abella, onde en moitos casos non puidemos elixir a zona de onde proviñan, e por tanto os resultados só poden ser considerados como preliminares. Para poder sacar conclusións máis sólidas precisamos analizar un maior número de mostras de diversas áreas xeográficas. Polo que aproveito esta ocasión para lembrar que agradeceriamos o envío de mostras de pole de abella para realizar este estudo dunha forma máis completa.
“Necesitamos que nos envíen mostras de pole de abella para realizar un estudo”
Detectaches tamén sustancias contaminantes? Que medidas deberían tomar os apicultores para evitar a súa presenza?
A análise de contaminantes en pole de abella non foi o obxectivo do noso traballo, polo que non podo falar en primeira persoa deste aspecto. Sen embargo, si que hai investigacións realizadas non só no noso país, se non noutros países que demostraron a presenza de contaminantes (metais pesados, antibióticos, praguicidas, micotoxinas e bacterias) en diferentes mostras de pole de abella, en distintos escenarios e con diversas mostras.
Nalgúns casos a súa presenza no pole de abella é atribuíble ao labor pecoreador das abellas e outros atribuíbles a un mal uso dos tratamentos nas colmeas. Polo que eu recomendaría aos apicultores que deberían velar porque non entren eses compostos na colmea atendendo ao lugar onde as levan e respectar as boas prácticas no coidado da albariza, evitando en todos os casos, as prácticas e tratamentos non autorizados.
En que liñas de traballo queres seguir investigando sobre o pole de abella?
Como xa comentei anteriormente, estamos inmersos nun proxecto coordinado financiado polos fondos FEDER e recentemente concedido (Decembro 2017) polo Ministerio de Economía, Industria e Competitividade-INIA (RTA 2015-00013-C03-03) que ten por título xeral: Factores de mellora na produtividade da cabana apícola: eficiencia dos recursos alimenticios e da resistencia xenética a enfermidades e o noso sub-proxecto: BETAÍNAS E GLUCOSINOLATOS COMO MICRONUTRIENTES DO POLE , así pois durante tres anos dedicarémonos ao estudo deses compostos nas diferentes mostras que consigamos.
“Imos investigar como incide o pole na mellora da produtividade da colmea”
Algo máis que queiras engadir?
Gustaríame terminar esta entrevistando remarcando a idea de que o pole de abella é un alimento rico nun gran número de compostos bioactivos, e que desde o meu punto de vista este aspecto é moi pouco coñecido non só polo consumidores, senón polos propios apicultores.
De feito, non hai máis que comprobar nunha procura rápida en internet como se fala do pole de abella en España e noutros países. Hoxe en día, están de moda o consumo dos produtos con propiedades beneficiosas para o organismo debido tanto a compostos orixinais nese alimento como a produtos engadidos, non hai máis que ver os anuncios de televisión, e desde o meu punto de vista os apicultores non está a saber vender un dos seus produtos que pode competir coa maioría dos que se están promocionando actualmente.
“Os apicultores españois non saben vender o seu pole”
Iso si, hai que deixar claro que non todos os poles de abella teñen os mesmos compostos e nas mesmas cantidades, e que poden conter tamén contaminantes, polo que se require dunha análise previa para certificar a súa composición.
Doutra banda, tamén fai falta máis estudo para comprobar os efectos reais sobre a saúde do consumo de pole de abella, e lembrar que antes do seu consumo de maneira habitual, hai que consultar cun médico para comprobar que non se é alérxico ao pole de abella, e para que lle recomende a dose adecuada.
